Шинэ ба хуучин он тоолол ба Ийсус Христос

"Ирээдүйн тухай роман"
Сэдэв: "Он тоолол, цаг хугацаа хэмжээ болон шашин"
Дэд сэдэв: "Христийн тоолол"
Эртээ урьдын цагт шинэ ба хуучин хоёр хүүтэй гариг дэлхий гэж байжээ. Учир нь цаг хугацаа ба гариг тоолол зөвхөн тэр дэлхий гэдэг гариг дээр байдаг юмсанжээ. Өөр бусад гариг эрхэс дээр чухам ямар он тоолол ямар учиртай мөч хоног байдаг тухай өнөөг хүртэл ямарч баттай мэдээ сэлт алга. Уг нь аль 1970-аад онд хөөргөсөн АНУ-ын "Вояж" "Пионер" зэрэг хөлгүүд харь гаригынхан хэрэв байдаг бол дэлхийн цаг тоололын тухай тэдэнд хүргэсэн л баймаар юм. Тэгээд тэд он солигдох мөчид огторгуйд сүүлт оддоор асар хэмжээтэй "Happy new year" гэж бичих байсан болов уу? За энэ шоглоом бүхнийг орхиод 2009 гэсэн он тооллыг тайлбарлах гэж оролдвол энэ нь Есүс Христийг мэндэлснээс хойш 2009 жил өнгөрчээ л гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлвэл бид Христийн шашин шүтдэггүй мөртлөө тэдний бурханы хүүг мэндэлсний баярыг Орос ах нарыгаа дагаад тэмдэглэх болжээ. Гэхдээ түүхчид Ийсусыг эгнэхүү он тооллоос 4 жилийн өмнө төрсөн гэж үзэж маргалдах нь ч байдаг. За ямарч байсан нэг өдөр яг хэзээ хэдэн цагт онгон Мариягаас төрсөн нь тодорхой болох биз. Түрүүн орхисноо үргэлжлүүлвэл Орос ах нар Үнэн алдартан хэмээх зөвхөн славянь хэлтнүүд буюу зүүн болон зүүн өмнөд Европынхон шүтдэг урсгалтай, АНУ бол дийлэнхи нь Лютериан, Протестан гэхдээ Ерөнхийлөгчөөр нь энэ Обамаг хүртэл бараг л дан Католикууд сонгогддог байсан улс уг протестант урсгал нь эх газрын Ватикан болон Англи хоёрын эрх мэдлийн төлөөх тэмцлийн үр дүнд бараг л зохиомлоор бий шахуу урсгал, харин Лютериан нь /Харуудын эрх чөлөөний төлөө тэмцэгч Мартин Льютер Кинг биш шүү. Гэхдээ л харууд их шүтдэг нөгөө хаа хамаагүй сүм дотроо дуулдаг бүжиглэдэг гээд ойлгож болно./ АНУ Англиас тусгаарлахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн урсгал, гэхдээ импортлогч нь Франц /Эрх чөлөөний хөшөөг Францууд АНУ-д бэлэглэснийг дурьдвал зөв байх. Бас Англи Франц хоёр Америго Веспуччийн нээсэн тивийг булаацалдаад Англи нь ялсаныг бас үлдсэнийг нь Францаас худалдаж авсаныг дурьдвал зөв байх/ гээд л энэ олон Христийн урсгалуудыг тоолов ч барашгүй. Бүр цаашлах юм бол Эртний Христийн урсгалууд үүссэн даруйдаа Өмнөд Энэтхэгт суурьшсан нь одоо манайд бясалгалын урсгалуудаар дамжин орж ирээд буюу Бахай, Шри шри Шанкирай, Випъяшинай зэрэг болой. Эд өвөг дээдсээ танихаа больсон мунхаг үр ач нар мэт сари өмсөхөөрөө л энэтхэг болчихдог юм уу даа. ийсусын сургааль нь олон талаараа Сиддхарт Гаутам /Бурхан Будда/-ын сургаалийг санагдуулдагын адил Лалын Мухаммедийн сургааль олон талаараа Ийсусын сургаалийг санагдуулдаг. Бас Ийсус Христос зөвхөн ертөнцийн эзний хүү учраас цаазлуулаагүй, харин үймээн дэгдээгч гэж Понтий Платийд ойлгогдсон учраас тэр үеийн шийтгэлийн нэг л хэлбэр болох загалмай модонд хадуулсныг хэлвэл сүсэгтэн нар нь намайг зүхэх биз. Гэхдээ Понтий Пилат Ийсусийг Мөнхийн хаант улсын хаан гэж өөрийгөө нэрлэхээ больвол суллая гэж гуйсан нь Хуучин болон Шинэ гэрээн дээр адилхан тэмдэглэгдэн үлджээ. Бас тэр үеийн түүхийг уншвал Ром нь хэзээ ч хэнийг ч шашин шүтлэгийн талаар ялгаварлаг гадуурхдаггүй байсан бөгөөд Ромын эзэн хаан Тиберий хүртэл "Хэрэв бурхныг хэн нэг хүн доромжилвол яаж шийтгэхээ бурхан өөрөө мэдэг" гэж хэлдэг байсан нь цагаан дээр хараар үлджээ./үргэлжлэл бий/

Read more »

Бидний ажилд тустай

Мэдэхэд илүүдэхгүй
Эссэ бичих долоон санамж
1.Таны эссэг Олимпийн шүүгчид дүгнэхгүй
Эссэ бол гараагаа арван оноотой эхлээд, алдаа гаргах бүрт оноогоо хасуулдаг Олимпийн усан сэлэлт, эсвэл уран гимнастикийн үзүүлбэр биш.
Эссэг гартаа улаан үзэг барьсан харгис шүүгч бус, сэтгэл догдлуулсан мэдээллийг хүлээж буй багш профессор уншина. Энэ хүн эссэний тань сэдэвт бус, харин таны тухай сэтгэгдэлээ тархиндаа бичиж, дүгнэлт хийх бөгөөд бүр ихдээ “энэ залуу надад үнэхээр таалагдаж байна” хэмээн уулга алдана.
2.Танд нэг гоц санаа байх ёстой
Энэ нь эхний зөвлөгөөнөөс урган гарна. Эссэг уншигч хүн асуултын дагуу гол санааг хэр гаргасан эсэхийг мэдэхийн тулд маш хурдан уншдаг. Иймт та мянга түмэнтээ таарах /бөх барилдах нь намайг анхаарлаа төвлөрүүлэхэд сургасан, эмээгийн үхлээс болж сарнай үнэртдэг болсон, би бусдад тус хүргэхийг хүсдэг учраас эхлээд өөртөө туслана/ санааг давтсан л бол хэдий сайн цэгцтэй бичигдсэн ч олигтой үнэлгээ авахгүй л болов уу.
Үнэндээ, дэвшүүлсэн санаагаа хэт чамирхаж илэрхийлвэл тэр нь их нуршсан болдог.
3.Гол санаа тань өөриймсөг бөгөөд нүсэр биш байх ёстой
“Том сэдэв”-ээс аль болох зайлсхий. Ойрхи Дорнод дахь энх тайван, экологи, иргэний эрх ба хүний ерөнхий зан төрх гэх мэт илэрхий нүсэр гарчигаас гадна “ёс суртахуун”-аар жонхуудсан том санааны олон зуун жижиг хувилбаруудаас болгоомжлох хэрэгтэй. Өөрийн гэсэн, агуулга төгөлдөр, анхны санаагаа хадгалсан байвал санаа тань тод томруун болно. Ёс суртахууны асуудал хөндөн ярих гэж байгаа бол санаанд оромгүй, өвөрмөц бөгөөд өөртөө тохируулсан байдлаар бичих хэрэгтэй.
Амжилтгүй санаа: Намайг зусланд байхад нагац ах Харри маань үгүй болсныг эцэг, эх маань дуулгахад би тэрээр хичнээн энэрэнгүй, өгөөмөр хүн байсныг дурсан санасан.
Арай илүү хувилбар: Нагац ах Харриг нас барах үед эцэг, эх маань надад анх нас бие гүйцсэн хүн шиг хандсан юм. Тэгэхэд би зусланд амарч байсан ба тэд намайг оршуулганд явуулахаас амрах нь дээр биз гээд хоер долоо хоногийн дараа л сая тэрхүү гунигт мэдээг дуулгасан юм.
Сануулга: Зөв хувилбар бол, яриа нагац ах Харригийн тухай бус /тэр эссэний гол агуулга биш шүү дээ/, таны тухай өрнөх ёстой. Иймд та аль болох тодорхой хүрээнд өөрийн тухай өгүүлэн бичвэл зохино. Ийнхүү бичихдээ багшид чухам хэн болох, бие даасан болон өсөн дэвших тэмүүлэлтэй эсэхээ илэрхийлнэ. “Жинхэнэ” өгүүлэгдэхүүн нь нагац Харри ч биш, эцэг, эхтэйгээ маргасан тухайд ч биш, харин таны өсөн хөгжих хүсэл тэмүүлэл, чадвар дэвшлийн тухай юм.
4.Үлгэр-1: Сул чөлөөтэй бай, бүү тэвд
Багш профессорууд танд олонтаа зөвлөх боловч та ямарч дасгал, сургуулалтгүй бол ханын зураг зурах зураач эсвэл кинонд тоглох жүжигчин адил балмагдана. Ер нь зурах, жүжиглэх нь хүн бүр хийж чадах зүйл мэт боловч бэлтгэл, сургуулилтгүйгээр барахгүй ажил. Бичих ч бас үүнтэй мөн адил. Та өөртөө итгэлтэй болсон нөхцөлд л тайвширч чадах тул хэд хэдэн ноорог бичиж, мэдлэгтэй хүнээс зөвлөгөө авсаны дараа л сая сэтгэл өег болно гэсэн үг.
5.Үлгэр-2: Сул чөлөөтэй бай, бүү тэвд
Та өөрөө чухам хэн бэ? Бид өөрсдөө бие хүний хувьд олон төлөөлөл, хэсэг болдог. Тухайлбал, гэр бүлийн хувьд нэг, найз нөхдийн хувьд нэг, албан ёсны үйл явдалд нэг, мөн ганцаардсан үедээ бас нэг өөр бие хүн болдог. Найзуудтайгаа тэнэглэн тоглож байхад тань Polaroid-аар авхуулсан болон ахынхаа хурим дээр хамгийн аятайхан гарсан хоёр зургийн алийг нь багш илүүд үзэх бол. Та стратегийн шийдвэр гаргах хэрэгтэй. Та эдгээрийн аль нэг дүрийг сонгож, сайтар боловсруулан танилцуулах ёстой. Энэ бол амжилтад хүрэхэд хамгийн дөхөмтэй- Таныг хийж буй ажилдаа махаруу, онцгой хүн гэдгийг харуулах дүрийг сонгоно гэсэн үг юм.
6.Хайр дурлал бол хамгийн чухал нь биш ч, нэгэнт танд байгаа бол түүнийгээ гээж болохгүй
Ямар ч сэдвээр эвтэйхэн бичиж болох боловч, хамгийн их сэтгэгдэл төрүүлэхүйц сэдвийг сонго. Эргэлзээ бус хүсэл эрмэлзлэлийнхээ тухай бич. өсвөр насныхны зовинол, ичгүүргүй явдлууд багш хүнд тун залхмаар байдаг тул үүнээс зайлсхийх хэрэгтэй.
Та ямар нэг зүйлд сэтгэл татагддаг бол тэрхүү сэтгэл, итгэл үнэмшлээ тодорхой илэрхийлэн бич. Бага дүүдээ тэгтлээ хайртай биш бол яагаад гэдгээ мөн л хошигнол, сонирхолтой яриа, түүх, болсон явдал зэргээр тайлбарлан эссэн дээр өөрийн тухай аливаа чухал мэдээллийг хүргэж чадвал багшид үнэлэгдэх боломж тань төдийчинээ нэмэгдэнэ.
7.Эссэ бичигчдийн ховор хэрэглэх хоёр үр нөлөөтэй хийгээд чамирхуу хэрэгсэл
Харилцан яриа, ишлэл
Тааруухан хувилбар: Миний төгөлдөр хуурын багш, хатагтай Фон Крабб зөвхөн төгөлдөр хуур тоглохыг заагаад зогсохгүй амьдралд хэрэгтэй олон зөвлөгөөг хичээлээрээ өгсөн юм. Түүний англи хэл нэг их сайнгүй бөгөөд байгаа байдал нь хуучинсаг боловч би түүнийг үргэлж санах болно.
Илүү хувилбар: “Алекс, чамайг төгөлдөр хуурынхаа ард суун одоо л эхэлж байна гэж бодож байхад чинь бусад хүмүүсийн хувьд концерт аль эрт эхэлчихсэн байдаг. Тиймээс зөв сууж сур” гэж Фон Крабб хэлдэг. Тэр бүр анхныхаа өдөр л түүний араас өөр хоорондоо шивнэн “Хатагтай Фон Крабб бөмбөг” гэж дуудахгүй байхыг сануулж билээ. Гэвч бид яаж тэсэх вэ дээ. Бид шоолон ярилцдаг ч түүнийг хүндэтгэж бас эмээдэг байсан.
Сануулга: Эссэний бичилтэд хадагтай Фон Крабб гайхалтай байсан гэдгийг дагнан өгүүлбэл утга төгс болж үл чадна. Хоёр дахь бичилт түүний дутагдал биш, иш татсан зүйлээр илүү байгаа тул зохиогч буюу Алексын тухай ойлголт өгч, түүний талаар аятайхан сэтгэгдэл төрүүлж байна.
Уншигчийн сонирхолыг татна гэдэг бол эссэ бичигчийн бараг хамгийн гол зорилго, нууц түлхүүр нь юм. Танд илүү хувилбар хэмээх гарын авлагын адил бичих нь амаргүй. Үүнийг их сургуулийн профессорууд ч тэр бүр чаддаггүй. Гагцхүү ингэж бичихийг хичээж, эссэндээ гол дүрийн үгийг олж иш татвал өөрт тань тустай.
Жишээ: Эдгээр өгүүлбэрийн аль нь илүү вэ?
А. Би тэн хагаст нь дархан цаазтай, нөгөө хэсэгт нь томоохон эдлэн газар бүхий байшингуудтай том хотын захын нэгэн дүүрэгт суудаг.
Б. Би Бостноос 15 бээрийн зайтай орших Массачусетс муж улсын байгалийн үзэсгэлэнт дархан цаазат, хагас хэсэг нь хувийн эзэмшилд хамаарах эдэлбэр газар бүхий Линколны эдлэнд амьдардаг.
Сануулга: Хоёр өгүүлбэрийн Б нь арай илүү байна. Учир нь уншигчид хотын нэрийг сонирхох нь гарцаагүй. Америкийн агуу туужийн муу хувилбарт гардагийн адил “Миний аав том хотын том пүүст ажилдаг” гэж бүү бич. Үүнийхээ оронд Миний аав Вашингтон дахь “Арнолд ба Портер” хэмээх хуулийн том фирмд ажилладаг гэх нь дээр.
Мэдээж аливааг хэт дэлгэрүүлэн бичихэд аюул бий. “Хуулийн том фирм” гэдгийг “340 гишүүнтэй, 12 хотод салбартай /та хотуудыг нь нэрлэж болно/ хуулийн фирм” гэж болно л доо. Гэхдээ ийм хэт дэлгэрэнгүй мэдээллийг эссэнд оруулах нь тун ховор юм.
Кембрижийн Их Сургуулийн эссэн үйлчилгээний албаны заавраас/
Эссенээс юу олж мэдэхийг хүсдэг вэ
Эссенээс таныг хувь хүний чинь хувьд олж харахыг хичээдэг. Мэдээж хичээл сурлагын байдал, ажлын туршлага, олсон амжилт чинь чухал. Гэхдээ эдгээрийг CV, Application Letter болон дүнгийн чинь хуулбараас харчихна. Харин эссенээс та хэн бэ, та юунд зорьдог, тэмүүлдэг, ямар үзэл бодолтой вэ гэх зэргийг олж харах гэдэг. Иймээс та өөрийгөө ямар өнцгөөс нь харуулах вэ гэдгээ маш сайн бодож, төлөвлөх хэрэгтэй. Эссег тань уншаад таны бусад материалыг харах сонирхол төрөх ёстой. Тэд таны эссег уншаад энэ сургуульд суралцахад тохиромжтой оюутан мөн үү гэдгийг тогтоохыг оролдоно.
Хэрэв эссенд өөрийнхөө давуу талыг бичээрэй гэсэн байвал өөрийгөө хариуцлагатай, ажилсаг, хөдөлмөрч, ухаантай зэргээр бичээд огт хэрэггүй. Мэдээж өөрийгөө хариуцлагагүй, залхуу, юм ойлгодоггүй гэж бичих хүн байхгүй. Харин үүний оронд та чөлөөт цагаараа асрамжийн газрын хүүхдүүдэд англи хэлний хичээл заадаг гэж бичсэн нь дээр. Мөн шалгаруулалтын комиссынхонд зүгээр л онц сурлагатан хэрэггүй, харин төрөл бүрийн салбарыг сонирхдог, нийгмийн идэвхтэй хүн чухал байдаг. Иймд та зуны улиралд одон орон судлалын нийгэмлэгт ажилладаг гэх мэтээр бичвэл уншиж байгаа хүндээ илүү сонирхолтой байж чадна.
Хэмжээ
Хамгийн гол анхаарах зүйл бол хэмжээ. Та заасан үгийн тооноос хэтрүүлж огт болохгүй. Энэ нь таныг аливааг задлан шинжлээд эргүүлэн дүгнэж, санаагаа товч тодорхой илэрхийлж чадаж байна уу гэдгийг чинь шалгаж байгаа хэрэг.
Эссе бол таны сургуульд илгээж байгаа материалууд дотроос хянаж, хүссэнээрээ хийж болох цорын ганц зүйл гэдгийг ойлгоорой.
Шалгаруулалт
Олон мянган захиаг шалгалтын комиссынхон хэрхэн, ямар үзүүлэлтээр шалгаруулдаг вэ. Энэ талаар шилдэг сургуулиудын шалгалтын комисст багтдаг туршлагатай хүмүүсээс авсан судалгааг товчлон танилцуулья.
Тэд эссенээс юуг олж мэдэхийг хүсдэг вэ?
Сурах чадвар: хөдөлмөрч чанар, сэтгэн бодох, задлан шинжлэх, дүгнэлт хийх чадвар
Хувийн чанар: өөртөө итгэлтэй, үнэнч, зорилготой, манлайлагч байх, бусдыг араасаа дагуулах, өөрөө өөрийгөө хурцлах чадвар
Мэргэжлийн ур чадвар: өөрийн сонгосон салбартаа амжилт гаргахад нөлөөлөх туршлагуудыг хуримтлуулсан уу, бусадтай харилцах, бусдыг удирдах чадваруудад суралцсан уу зэргийг таны эссенээс олж мэдэхийг хичээдэг. Мөн дараах 3 асуултанд хариулт олохын тулд тэд таны эссег уншдаг.
Та энэ сургуульд элсвэл амжилттай суралцаж чадах эсэх
Та анги, хамт олондоо шинэлэг байдлыг бий болгож чадах эсэх
Та бусад өргөдөл өгөгчдөөс хэр зэрэг давуу талтай, онцлогтой байна.
Ингээд таны эссэг уншиж дуусахад Та бол энэ сургуульд сурахаар заяагдсан, үнэхээр тохирсон хүн яах аргагүй мөн гэдгээ нотолж чадсан байх ёстой юм.
Эссег хэн уншдаг вэ?
Шалгаруулалтын комисс гэж байх бөгөөд тэдгээр хүмүүс жил бүрийн шалгаруулалтыг хийдэг, маш туршлагатай хүмүүс байдаг. Тэд ямар хүмүүсийг сургуульдаа оруулах дуртай байдгийн талаар баримжаа мэдээлэлтэй болохын тулд та сургуулийн веб хаягаар ороод FAQ буюу хамгийн түгээмэл тавигддаг асуулт болон түүнд өгсөн хариултуудыг уншсан байхад зүгээр.

Яаж шалгаруулдаг вэ?
Ер нь бүхий л сургуулийн сонгон шалгаруулалтын үе шат нь адил гэхэд болно. Эхний ээлжинд 1-2 мэргэжилтэн бүх материалыг уншина. Ямар ч байсан таны материал хугацаандаа очсон л бол уншигдалгүйгээр хогийн саванд орно гэж байхгүй. Мөн TOEFL, GRE, GMAT зэрэг шалгалтанд минимум оноог нь авсан байвал шүү дээ. Тэд нэг эссег уншихад 10-40 минут зарцуулдаг. Комисс өдөрт дунджаар 100 орчим эссе уншдаг гэсэн тооцоо бий. Тиймээс тэд эссений эхний хэдхэн мөрөөс л тухайн эссег сонирхолгүй, сонирхолтой зэргээр тархиндаа ялгачихдаг. Ингээд таны материал авах, татгалзах, тодорхойгүй гэсэн гурван хайрцагны нэгэнд орно. Хэрэв таны материал тодорхойгүй гэсэн ангилалд орвол дараагийн хүн уншина. Хэрэв тэр дахиад л тодорхойгүй гэвэл сургуульд элсэх таны магадлал буураад л байх болно. Хэрэв элсүүлэхээр бол таны материалыг деканд өгөх бөгөөд декан зөвшөөрвөл та тус сургуулийн оюутан боллоо гэсэн үг. Тэгэхээр та энэхүү тодорхойгүй гэсэн ангилалд орохгүйн тулд аль болох гайхалтай сайн, ер бусын онцлог, бусдаас эрс ялгарахуйц эссе бичихээс өөр аргагүй юм.

Анхаарах зүйлс
Та чухам юу илэрхийлэх гээд байгаагаа тодорхой бичих ёстой. Та бол энэ сургуульд заавал сурах ёстой хүмүүсийн нэг гэдгээ та 2-3 үндэслэлээр нотлох хэрэгтэй.
Санаагаа ойлгомжтой илэрхийл. Таны эссе тодорхой, логиктой, сонирхолтой байх ёстой. Түүнээс биш энэ бол эрдмийн ажлын судалгаа, өөрийгөө магтсан зохион бичлэг биш. Хөгжилтэй, сонирхолтой. Оновчтой хошигнож чадсан хүмүүс бусдад дандаа таалагддаг.
Сайн эссе бичихийн тулд:
1. Ямар хэсгүүд дээр төвлөрөхөө тодорхойл
2. Дарааллаа гарга
3. Амьдралд тохиолдсон болсон явдлуудаасаа дурьдаж болно
4. Танд энэ чиглэлээр сурахын юу нь сонирхолтой байгаа, юу сурахыг хүсч байгаа гэдгээ илэрхийл
5. Эссены эхлэл ердийн “саарал” биш, харин богино түүх, ишлэл үг, асуулт, дүрслэлээс эхэлж болно
6.Эссены төгсгөл нь гол хэсгүүдээ тодотгосон байх ёстой
7. Бичиж дууссан эссэгээ хамгийн багадаа гурван удаа унших хэрэгтэй
8. Өөр хэн нэг хүнд өгч уншуулаад санал, анх буусан сэтгэгдлийг нь сонсох
9. Өөрөө өөртөө чангаар унших хэрэгтэй
Муу эссе бичихийн тулд:
- Би 19** онд төрсөн, Намайг тэр гэдэг… гэх мэтээр эхлэ
- Эссены оронд товч намтраа бич
- Сонирхолтой, хөгжилтэй биш харин инээдэмтэй юм бич
- Уран яруу, уянгын халилтай үгээр бөмбөгд
- Компьютерийн зөв бичгийн дүрэм шалгагчид 100% найд
- Нийтлэг, ерөнхий, мэдээжийн зүйл бич
- Яагаад дунд сурсан, ажлаа олон дахин сольсон зэрэг дутагдлуудаа хаацайлан, тайлбар бич
- Худал зүйл санаанаасаа зохион, өөрийгөө илт дөвийлгөн бич.

Мэдээж энэ төгсгөлийн хэсэг бяцхан хошигнол байлаа. Та бүхэнд амжилт хүсье.

Read more »

Read more »

Read more »

Microsoft Excel Бүлгүүд

Бүлэг I. Microsoft Excel программын үндсэн ухагдахуун ба цонхны бүтэц.

• Хичээл №1. Үндсэн тодорхойлолтууд ба программыг ачаалах ба гарах.
• Хичээл №2. Программын цонхны бүтэц.
• Хичээл №3. Томъёоны мөр, ажлын талбар, төлөвийн мөрийн бүтэц.

Бүлэг II. Баримттай ажиллах.

• Хичээл №4. Баримт, баримтын загвар үүсгэх, шинэ баримтыг хадгалах.
• Хичээл №5. Баримтыг хадгалах ба хаах.
• Хичээл №6. Баримтыг нээх ба хайх, хуулах, зөөх, устгах, сэргээх.

Бүлэг III. Ажлын талбарын өгөгдөлтэй ажиллах.

• Хичээл №7. Ажлын талбарын муж тэмдэглэх ба нүдэнд өгөгдөл оруулах.
• Хичээл №8. Нүдний өгөгдлийг өөрчлөх, зөөх ба хуулах, хайлт хийх, тэмдэгтийг солих.
• Хичээл №9. Нүднүүдийг устгах ба оруулах.

Бүлэг IҮ. Ажлын талбар ба хуудсыг форматлах, хэвлэх.

• Хичээл №10. Нүдний хэмжээг өөрчлөх, хүрээ шугам татах.
• Хичээл №11. Тэмдэгтийн формат ба өгөгдлийн байрлал.
• Хичээл №12. Хуудас форматлах, хэвлэх, томъёог ашиглах тухай.

Бүлэг Ү. Дүрс зурах

• Хичээл №13. Дүрс зурах
• Хичээл №14. Дүрсийг форматлах
• Хичээл №15. Дүрсэн дотор текст бичих, үгийг хэлбэржүүлэх, баримтанд зураг оруулах

Бүлэг ҮI. Хүснэгттэй ажиллах

• Хичээл №16. Өгөгдлийн сантай ажиллах
• Хичээл №17. Хүснэгтэн мэдээллийг боловсруулах
• Хичээл №18. Хүснэгтэн мэдээллээс оновчтой утгыг байгуулах

Бүлэг ҮII. Графиктай ажиллах

• Хичээл №19. График байгуулах
• Хичээл №20. Координатын муж ба графикийг форматлах

Read more »

МИАТ компани 30 хувийн хямдрал зарлалаа

МИАТ компани нь олон улсын нислэгийн тийзний үнээ 30 хувь хямдруулжээ. Шинэ жилийг угтсан дээрх хямдрал энэ сарын 26-наас ирэх сарын 5-ныг хүртэл үргэлжлэх юм байна. Тухайлбал, Улаанбаатараас-Бээжин хүртэл аялахад 175 ам.доллар орчим бол Улаанбаатараас-Сөүл хүртэлх тийзний үнэ 270 орчим ам.доллар болж буурч буй гэнэ. Харин Улаанбаатараас-Берлин хүртэл МИАТ компанийн онгоцоор зорчиход 405 ам.доллар орчим бол Улаанбаатараас-Москва хүртэл 350 орчим ам.доллар төлөх юм байна. Ойрын өдрүүдэд долларын ханш хэлбэлзэлтэй байгаа тул орчим гэж бичсэн болно.

Read more »

Шинэ жилийн мэнд дэвшүүлье!

Read more »

Чаг чаг

Ирэх оныг Үйлдвэржүүлэлтийг дэмжих жил болгон зарлалаа

Засгийн газар өнөөдөр өргөтгөсөн нээлттэй хуралдаан зарлан хуралдууллаа. Түүгээр 2009 оныг Үйлдвэржүүлэлтийг дэмжих жил болгон зарласан юм. Өргөтгөсөн хуралдаанд нийслэл, 21 аймгийн Засаг дарга, ИТХ-ын дарга нар оролцов. Хуралдааныг Засгийн газрын Тэргүүн шадар сайд Н.Алтанхуяг даргалан хуралдууллаа.

Үйлдвэржүүлэлт, чөлөөт бүсийн асуудал Тэргүүн шадар сайдын хариуцах ажлын хүрээнд багтдаг тул тэрбээр уг сэдвээр товч илтгэл тавьсан юм. Монгол Улс импортлогчоос экспортлогчийн шатанд дэвшихэд үйлдвэржүүлэлтийн жил онцгой үүрэг гүйцэтгэх аж. Уг асуудлаар аймгуудын Засаг дарга нар хэлэлцүүлэг явууллаа.

Read more »

Чаг чаг

Хуурамч 20000-тын дэвсгэрт хийжээ

Нийслэлийн Баянгол дүүргийн иргэн, программист хоёр залуу хуурамч 20000-тын дэвсгэрт хийснээ хүлээсэн байна. Тэд банкинд мөнгөө солиулах гэж байгаад баригдсан бололтой. Тэд 14 хоногт нэлээд хэдэн хуурамч дэвсгэрт үйлдвэрлэсэн бөгөөд үүнийгээ туршилт хийж байсан юм хэмээн мэдүүлсэн байна. Тиймээс цагдаагийнхан сэжигтэй байж болох 20000-тын дэвсгэрт байвал холбогдох газарт хандахыг анхааруулж байна.

Read more »

what is fring?

Take all your buddies mobile with fring™, call and chat with them for free and see who’s online before dialling!

fring™ is a mobile internet service & community that enables you to access & interact with your social networks on-the-go, make free calls and live chat with all your fring, Skype®, MSN® Messenger, Google Talk™, ICQ, SIP, Twitter, Yahoo!™ and AIM®* friends using your handset’s internet connection.

Read more »

Shoe thrown at President Bush

President George W. Bush ducks a pair of shoes thrown by an angry Iraqi man during a press conference in Baghdad.

Read more »

Read more »

Чаг чаг

Сонгуулиас ч хэцүү сонголтын дүн хэрхэх вэ?

“Нам дагаж байж дээшээ дэвшинэ” гэдэг хэт хялбар төсөөлөл хэдэн арваны өмнөөс монголчуудын тархинд гүн бат шингэжээ. Цагаан морин жилийн хувьсгал энэ үзэл баримтлалыг онолын хувьд үгүйсгэж чадсан ч үндсийг суга татаж чадсангүй.

Монголын хvн ам хоёр сая 562.4 мянга гэсэн статистик бий. Эдгээрийн хэд маань өөрийн цайзаа босгож чадсан бол. Хариулт олохын тулд бидний тал хувь нь ядуу гэсэн бас нэг тоог баримтаар түшье. Энгийнээр хэлэхэд үүнийг бичигч би хийгээд уншигч та бид хоёрын аль нэг нь ядуу болж таарч байна. Гэхдээ логикоор нь бодвол та эргэлзэх нь гарцаагүй. Тиймээс л энэ тоо статистикчдад бодит болохоос амьдралд холуур тоо гэдгийг эхэнд сануулахад илүүдэхгүй биз. Үүнийг зээл тусламжийн бараа хийгээд нийгмийн халамжийн үйлчилгээг өөрийн дэмжигчид буюу намын гишүүдэд хүргэх гэсэн тоо гэвэл үнэндээ бодитой. Ардчилсан хүчнийг дэмждэг болоод ядуу бол үүнийг та сайн мэдэх биз. Танд өгөөгүй хэрнээ хөрш айлын чинь баян Дулмаа, Дондог, өөр хэн ч билээ, түүнд будаа, гурил өгөөд байгаа биз. Та өөрийг нь дэмжихгүй болохоор тэдний тэмдэглэлд та цэнхрээр бичигдсэн. Харин Дондог, Дулмаа нар ах намын дэмжигч, гишүүн учраас улаанаар бичигдсэн болохоор тэр. МАХН орон нутагт хөл сайтайдаа ч биш. Зээл тусламжийг иймэрхүү байдлаар тараадаг болохоороо орон нутагт хүчирхэг байдаг.

Нөгөөтэйгүүр 128 мянга гэсэн төрийн албан хаагчийн тоо бий. Ноёнтой сөргөлдвөл хормойгүй хойно хүсэвч, эс хүсэвч ажилтай үлдэхийн тулд тэр үзэл бодол, энэ тэрээ хойш тавиад нэг л намыг дугуйлдаг. Хүнийг хэлэлтгүй би ч тэгэх байсан байх л даа. Өнөөдрийн нөхцөл байдал төрийг хэн барихаас илүү төрийн албан хаагч байх нь чухал. Тиймийн тулд үзэл бодлыг хаалттай ертөнцөд байх зайлшгүй шаардлагатай. Ингэж гэмээнэ дээшээ дэвшинэ.

Уг нь бол төрийн бүх шатны албан хаагч өөр өөрийн гэсэн ёс зүйн дүрэмтэй байж, төрийн албанд шударгаар ажиллахаа илэрхийлж тангараг өргөдөг билээ. Харамсалтай мөнөөх дарангуйлагч, аминч үзлийн дэргэд энэ бол ёс төдий зүйл. Тиймээс ч төрийн албан хаагчид хувийн хэвшлийнхнээс илүү намжсан нь гайхаад байхаар зүйл биш.

Эрхэм төрийн түшээд, өндөрлөгүүд сайн засаглал, хариуцлагатай төр, төрийн сайн албан хаагчдын тухай гээд олон юм бурдаг ч ёс зүйн талаар тавих шаардлагыг орхигдуулдаг. Санамсаргүй гэхээсээ илүүтэй санаатайгаар ийн аяглахыг тайлбарлах хэрэггүй. Хэрэв түүнийг батлачихаад зайлшгүй мөрдүүлэх ёстой гэж зүтгэвэл өөрсдөө хэнийг үзэл, бодлоор нь боомилох юм бэ. Тэгээд яаж сонгогдох вэ гэж. Хэнийг ашиглах бол оо. Хариулт нь тодорхой шүү дээ, хэнийг ч биш.

Үүнийг батлах хууль ердөө 18 хоногийн дараа хэрэгжих гэж байна. Төрийн албаны тухай хууль. Хуульд, төрийн албан хаагч намын гишүүнчлэлээс татгалзаж, албан үүргээ гүйцэтгэхээс бусад тохиолдолд улс төрийн нам, хөдөлгөөний ажиллагаанд оролцох эрхгүй байхаар тусгачихсан. Тиймээс мөнөөх 128 мянган төрийн албан хаагчаас 125 мянга нь намаасаа эсвэл ажлаа татгалзах зайлшгүй шаардлага гарна. Азаар улс төрийн албан тушаалтай гурван мянга орчим нь энэ сонголтыг хийхгүй. Юу сайхан дур сайхан болохоор өөрийн сонголт мэднэ. Ажилгүй, эсвэл намгүй.  

Төрийн албан хаагчид энэ хоёр хувилбарын эхнийхийг ихэнхдээ сонгочихож. Үүнийг өнгөрсөн орон нутгийн сонгууль харуулна. Нийслэлийн МАХН-ын лидерүүдийн олонх нь энэ шалтгаанаас болоод албан тушаалтайгаа үлдэхийн тулд орон нутгийн сонгуульд нэрээ дэвшүүлэхээс татгалзсан. Харин албан тушаалаасаа татгалзаж намаа сонгосон НИТХ-д сонгогдсон Төрийн өмчийн хорооны дарга М.Ганбаатар ажлаа өгсөн. Дээр нь нийслэлийн Засаг даргын сангийн хэлтсийн дарга Д.Ганболд ажлаа өгөөд байгаа. Харин УБТЗ-ын дарга В.Отгондэмбэрэлийн хувьд компанийн статустай учраас албан тушаалаа өгөх шаардлагагүй. Мөн нийслэлийн Захирагчийн ажлын албаны хот тохижилтын газрын дарга Ц.Болд, НИТХ-ын МАХН-ын бүлгийн дарга Б.Пүрэвжав, Авто замын газрын дарга Д.Бат-Эрдэнэ нарын байгууллага улсын үйлдвэрийн статустай учраас албан тушаалаасаа түдгэлзэх шаардлагагүй аж. Харин нийслэлийн Нийгмийн халамжийн газар, Татварын газрын дарга, Өмчийн харилцааны газрын даргууд зөөлөн суудлаасаа ховхорохгүйн тулд намаас татгазахаар шийдсэн гэнэ.

Намын албан тушаал, ажлын байр тоотой болохоор бага, дунд албан тушаалтнууд ч энэ л хувилбарыг сонгожээ. УИХ-ын сонгуулийн өмнөхөн намын батлах авч байсан төрийн албан хаагчид ч зургаахан сар намын гишүүн байсны эцэст харамсалтайгаар баяртай гэж намдаа хэлэхээр шийдэж ирэх оныг хүлээж буй сурагтай. Олзуурхан хүлээж өргөдлөө хэзээний биччихсэн хүмүүс ч цөөнгүй буй аж. Тэднээс гадна намаасаа салвал ажлаас халах болов уу, нам дагахгүй карьер минь дуусах болов уу  гэсэн айдаст автсан цөөнх бас бий аж. Тэд алинд нь саналаа өгөхөө ч мэдэхгүй бэрхээс бэрхэд унажээ. Сонгуулиас ялгаатай нь тэдний сонголт илээр явагдана.

Эндээс төрийн албан хаагчид дурандаа улс төрждөггүй, дарамтаас залхсандаа, ажлын байртай байх гэсэндээ “намнистуудын” гар хөл болж байж гэсэн ганц дүгнэлтийг хийж болно. Он гарснаар эхний долоо хоногт тэд намдаа түдгэлзэх өргөдлөө өгнө. Эсвэл ажлаасаа халагдана. Алийг нь я сонгосон ч бай сонгууль болохоор цалингүй сурталчилгаанд нойр, хоолгүй зүтгэх төрийн албан хаагчдын зовлон хөнгөрөх нь.

МАХН-ынхан хамран доороосоо алдаад баталчихсан энэ хууль эргээд өөрсдийг нь ийм байдалд хүргэнэ гэж төсөөлөөгүй байсан тухайгаа өдгөө халаглаж буй ч оройтож дээ, хөөрхий. Тэдний зарим нь намаа юу ажлаа юу гэсэн салаа замын эхэнд тулж, сонгуульд санал өгөхөөс ч хэцүүхэн байдалд оржээ. Эргэлзэж тээнэгэлзсэний эцэст тэд сонголтоо хийх нь тодорхой. Урьдчилсан байдлаар нийслэлийн МАХН нэлээд хэдэн тэргүүлэгчдээ алдах нь дамжиггүй боллоо.     

Үзэл бодлыг нь үгүй хийж чадахгүй ч төрийн алба идээ бээрээсээ алсуур ч гэлээ, бага ч атугай цэвэршихнэ. Мөнөөх ядуусын хувьд амьдралын төлөө зүтгэдэггүй, арчаагүй залхуу ч гэлээ тусламжийн будааг баян Дондогийнд бус танайд өгөх эхний алхам үүгээр тавигдах нь гэж найдъя.

Сонгуулиас ч хэцүү сонголтын дүн хэрхэх бол?

Read more »

Чаг чаг

”Анод” банкны захирлуудаас гурван удаа мэдүүлэг авлаа

Дэлхий нийтийг хамарсан эдийн засгийн хямрал манай улсыг дайрахгүй нь гэсэн мэдээлэл тараасаар байгаа ч энэ нь худал бололтой .Эрүүгийн цагдаагийн газрын Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийнхэн "Анод" банкны үйл ажиллагаатай хэргийг шалгаж, тус банкны ТУЗ-ийн дарга Э.Гүр-Аранз, гүйцэтгэх захирал Д.Энхтөр, Н.Даваа нарыг энэ сарын 11-нд Ганцхудагт саатуулаад байгаа. Эрүүгийн хэрэг үүсгэх хангалттай нотлох баримтыг Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийнхэн цуглуулан хэргийг Мөрдөн байцаах газрынхан үргэлжлүүлэн шалгаж байна. Тэднийг буруутгаж байгаа гол үндэслэл нь банкийг төлбөрийн чадваргүй болоход нь гол үүрэг гүйцэтгэн Банкны тухай хуулийн заалтыг ноцтой зөрчсөнийг эдийн засгийн гэмт хэргийг мөрддөг төлөөлөгч нар олж илрүүлсэн гэнэ. Тэдэнд Эрүүгийн хуулийн 156 дугаар зүйл "Банкны тухай хууль тогтоомж зөрчих" хэсгийн гуравт зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгээд байгаа юм. Энэ зүйл ангид энэ хэргийн улмаас онц их хэмжээний хохирол учирсан бол эд хөрөнгийг хурааж хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 51-500 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл таваас дээш найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ гэсэн заалттай аж. "Анод" банкийг удирдаж байсан захирал нар энэ хэрэгт татагдахаасаа өмнө албан ажлаасаа чөлөөлөгдсөн гэх авч тус банкны хэвийн үйл ажиллагаа алдагдахад ихээхэн үүрэгтэй аж. Одоогийн байдлаар тэднээс гурав дахь удаагаа байцаалт аваад байгаа гэнэ. Албаны эх сурвалж , байцаагч нар энэ хэргийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг хүсэхгүй байна. Учир нь гэм буруутай эсэх нь тодорхой бус, мөрдөн байцаалтын үйл ажиллагаа дөнгөж эхэлж байгаа хэмээн хэлж байлаа.

Read more »

Чаг чаг

АНУ дахь “Оюутолгой” орон нутгийн төсвийн гурван хувийг бүрдүүлдэг

 

Сая гаруй хүн амтай Солт Лейк хот хүн амын тоогоор ч, газар зүйн байршлаар ч Улаанбаатартай төстэй юм. Вассаж, Окр хэмээх сүрлэг уулсын дунд орших Солт Лейк хотод өвөлдөө агаар доош сууж, алсаас манантай харагдах аж. Салхигүй өдөр дөрвөн уулын дундах Улаанбаатарын утаа униар ийн үзэгддэгийг санагдуулна.

 

Гэхдээ Улаанбаатарынхаас үлэмж ялгаатай нь гэвэл Солт Лейкэд агаар нь бохирдолгүй гэхэд хилсдэхгүй. “Хүүхэд өсгөхөд үнэхээр сайхан газар шүү” гэж дөрвөн хүүхдийн эх монгол бүсгүй Жагаа бидэнд ярьсан юм. Түүний нөхөр Брэд Бартон “Кенекот Юта Коппер” компанийн мэдээллийн технологи хариуцсан захирлын ажилтай. Монгол бүсгүйн амьдрал ийн холбогдсон “Кенекот Юта Коппер” компани Солт Лейкийн оршин суугч 680 мянга орчим хүний ширээн дээр талхыг нь тавьдаг. Дэлхийд тэргүүлэгч уул уурхайн компани “Рио Тинто” 1989 оноос эзэмших болсон “Бингкэм Канион”-ы зэсийн уурхайг “Кенекот Юта Коппер” ажиллуулдаг аж. Өөрөөр хэлбэл “Кенекот Юта Коппер”-ын толгой компани нь Рио Тинто.

Бингхэм Канионы зэсийн уурхайг хүмүүс ашиглаж эхлээд зуу гаруй жил болжээ. Өнгөрсөн хугацаанд 17 сая тонн зэс олборлосон гэх тус уурхай Окр уулын Бингхэм хэмээх хөндийд ил уурхайн аргаар олборлолт явуулдаг. Уул уурхайн түүхэнд бичигдэх бас нэг онцлог нь гэвэл хүний гараар бүтсэн хамгийн гүн ил уурхай. Нэг үгээр хэлбэл 1200 метр гүн ухаад буй нь ил уурхайн түүхэн дэх хамгийн өндөр үзүүлэлт.   

Дэлхийн хүн ам жилд 14 сая тонн зэс хэрэглэдэг гэсэн статистик бий. Тэгвэл зуу гаруй жилийн хугацаанд 17 сая тонн зэс олборлоно гэдэг шалихгүй тоо мэт боловч Бингхэм Канионы уурхай олборлосон зэсийнхээ хэмжээгээр дэлхийд нэгдүгээрт бичигдэж байна. Тогтоогдоод буй нөөцөөр бол 2030 он хүртэл олборлолт явуулах боломжтой. Юта мужийн төв болох Солт Лейкийн хүн амын дийлэнхийнх нь амьдралд нөлөөтэй, жилд 700 сая ам.долларыг ажилчдын цалин хөлс, татвараар дамжуулан эдийн засгийн эргэлтэд оруулдаг Бингхэм Канионы уурхай тэр цагт хаагдвал юу болохыг төсөөлж үзэв.

Уул уурхайн салбарыг хөгжлийнхөө ирээдүй хэмээн найдвар тавьж буй монголчуудын төсөөлөл Солт Лейкийнхнээс огт өөр болохыг хатагтай Алексис Кайрогийн хэлсэн баримт надад ойлгуулав. Тус уурхай орон нутгийн төсвийн ердөө гурав хүрэхтэй үгүйтэй хувийг бүрдүүлдэг хэмээн “Кеннекот Юта Коппер” компанийн Гадаад харилцаа, олон нийтийн харилцаа эрхэлсэн дэд ерөнхийлөгч Алексис Кайро хэлсэн юм.

Өнгөрсөн оны байдлаар Монголын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 30 гаруй, төсвийн орлогын 42, татварын орлогын 52 хувийг уул уурхайн салбар бүрдүүлж байгаатай харьцуулж үзэв. Солт Лейк хотынхны өмнө өнгөрсөн зууны 50-60-аад оны үед яг Монголынх шиг нөхцөл байдал тулгарч байжээ. Өөрөөр хэлбэл уул уурхай эдийн засгийнх нь 70 хувийг бүрдүүлж, иргэдийн амьдрал түүнээс хэт хамааралтай болж иржээ. Яг энэ үед хотын удирдлагууд асуудал дэвшүүлэн хэлэлцэж, эдийн засгийн бусад салбаруудаа хөгжүүлэх арга зам боловсруулсан гэж Солт Лейкийн унаган оршин суугчдын нэг Гари Куртис гуай ярилаа. Харин 1990 он гэхэд эдийн засгийн тав орчим хувийг уул уурхай бүрдүүлж байжээ. Өнөөдөр Юта мужийн хувьд уул уурхайгаас гадна хөдөө аж ахуй, боловсролын салбар эдийн засгийнх нь нэгэн үндэс болдог аж.

 

Орон нутгийнхан ба орлогоор тэргүүлсэн уурхай

Солт Лейк хотыг анх мормончууд үүсгэн байгуулсан хэдий ч нутгийн уугуул оршин суугчид нь улаан арьст индианчууд аж. Өдгөөгөөс 30 жилийн өмнө Бингхэм Канионы уурхай мужийн 7000 хүнийг ажлын байраар хангадаг байсан бол өнөөдөр 1800 хүнийг тогтмол ажлын байраар хангаж, үүнээс хэд дахин цөөн ажлын байрыг гэрээт ажилчдад санал болгодог. Техник, технологийн дэвшил уурхайд ажиллах нутгийн иргэдийн тоог цөөлж, орон нутгийн төсвийн ердөө гурав орчим хувийг бүрдүүлэх болсон ч нутгийн оршин суугчид Рио Тинтогийн эзэмшлийн уурхайн үйл ажиллагаанд тун хүндэтгэлтэй ханддагийн учир шалтгаан маш ойлгомжтой аж. Хүндэтгээд зогсохгүй үйл ажиллагааг нь ил тодоор хянадаг гэнэ.

Энэ онд дэлхийн зах зээл дээр зэсийн үнэ тэнгэрт тултал өссөн нь “Кеннекот Юта Коппер” компани “Рио Тинто”-гийн хэмжээнд хамгийн үр ашигтай ажилласан компаниар шалгарахад шууд нөлөөлж, нөгөө талаас мужийнхны хувьд хэдийнэ хүлээлт үүсгэжээ. Энэ нь нийгмийн сайн сайхны төлөө зарцуулах хөрөнгө оруулалтаа нэмэгдүүлэх байх гэсэн хүлээлт юм. Уурхайн үйл ажиллагаа бизнес учир үр ашгийг чухалчилж, харин энэхүү үр ашгаа компани болон орон нутаг харилцан ашигтай хуваах ёстой гэсэн зарчим тэнд хэдийнэ хэвшсэн мөрдлөг ажээ. Түүхий эдийн үнэ ханшаас шалтгаалаад уурхай зарим жилд алдагдалтай, зарим онд ашигтай ажилладаг ч орон нутгийн хөгжилд зориулах хөрөнгө оруулалтаа тогтвортой хэмжээнд хадгалдаг байна. Энэ оны хувьд орон нутгийн хөгжилд чиглэсэн хөтөлбөрт 1.2 сая ам.долларыг зарцуулаад байгаа ажээ.

Бингхэм Канионы уурхайг Рио Тинто эзэмших болсноос хойш байгаль орчны нөхөн сэргээлт, үйлдвэрийн хур хог хаягдлыг зайлуулах, ус цэвэршүүлэх зэрэг ажилд нийт 400 сая ам.долларыг зарцуулаад байгааг компанийн Олон нийт, хэвлэл мэдээллийн харилцааны ахлах зөвлөх Жана Кеттеринг бидэнд танилцуулсан юм. Уурхайн хөрс хуулах явцад гарсан шороогоор далан босгож, түүнийг хөрсжүүлэн тарималжуулснаа болон үйлдвэрлэлээс гарсан усаар байгуулсан хиймэл цөөрмийг бидэнд мөн танилцуулсан. Уурхайн олборлолтоос эцсийн бүтээгдэхүүн гаргах хүртэлх бүх баяжуулах, хайлуулах гээд шат шатны үйлдвэрлэл энд бий. Эдгээр үйлдвэрлэлийн явцад ашигласан усыг өдгөө цэвэршүүлж, 60 хувийг нь ахуйн хэрэгцээнд дахин ашиглах болжээ.

“Кеннекот Юта Коппер” компанийн Бингхэм Канионы уурхайгаас олборлон боловсруулж, зах зээлд гаргаж буй эцсийн бүтээгдэхүүн нь Америкийн зэсийн хэрэглээний 10 хувийг хангадаг аж.

Солт Лейк хотын олон гэр бүл Гари Куртисийнхны нэгэн адил үе дамжсан уурхайчид бололтой. Хотын иргэдийн хурлын төлөөлөгч Гари Куртисын өвөө нь, аав нь, өөрөө ч уурхайчин байжээ. Бингхэм Канионы уурхайн олборлолт явуулж буй хөндийд өмнө нь 20 мянган оршин суугчтай бяцхан суурин 1970-аад оныг хүртэл байжээ. Гари ч тэнд төрж өссөн. Хожим сууринг нүүлгэж, олборлолт явуулах шаардлагатай болох үед уулын суурингийн иргэд “сайн дураараа” нүүж байсан түүхийг тэрбээр ярьж байна. Юутай ч манайхан шиг газраа чөлөөлсний нөхөн төлбөр хүсээгүй гэнэ. Нэг талаас суурингийн хүн ам нэмэгдэхийн хэрээр байр байшин барьж тэлэх газар ч байгаагүй гэнэ. Нөгөө талаас уурхайн эзэд хотод хямд байшин санал болгож байсан нь дээрх байдалд нөлөөлжээ. Тэр үед сая ам.долларын үнэд хүрдэг байшин ч гэж байгаагүй ажээ. Үүний адилаар огт байгаагүй нэг зүйл бол байгаль орчны хамгаалал, нөхөн сэргээлт гэдэг ойлголт гэнэ. Уул уурхайн салбарт нэлээд хожуу үүссэн байгаль орчныг хамгаалах асуудлаар “Кеннекот Юта Коппер” компани иргэдийн дуу хоолойг сонсдог, үйл ажиллагаа нь нээлттэй ил тод байж чаддагт Солт Лейкийн оршин суугчид баярладаг хэмээн тэрбээр ярив. Мөн тэрбээр “байгалийн баялгаа ашиглаж биш хэрэглэж хөгжих ёстой” хэмээн өгүүлсэн. Дэлхийд хоёрдугаарт бичигдэж буй зэсийн алдарт уурхай Бингхэм Канионы талаар түүнтэй хормой залган орших амар тайван хот Солт Лейкийнхны бодол санаа энэ аж.

Уурхай гэхээр ухаж, сэндийлсэн хөрс, ургамал, ан амьтангүй эгээ л сарны гадаргуу мэт газар шороо хэмээн бидний төсөөлдөг айдас бодит байдлаас зөрүүтэй юм. Зуу шахам жилийн өмнө америкчуудын амссан уул уурхайгаас хамааралтай эмзэг эдийн засаг, байгаль хамгааллын асуудал өнөөдөр монголчуудад тулж ирээд байна. Гэхдээ энэ бүхэн гарцгүй асуудал биш гэдгийг Бингхэм Канионы уурхай болон Юта муж, Солт Лейкийнхны туршлага бидэнд харуулах аж.

Read more »

Чаг чаг

ХIХ хорооныхон найман жил цахилгаангүй байна

Нийслэлийн Баянзүрх дүүргийн ХIХ хорооны оршин суугчид 2001 оноос эхлэн цахилгаангүй амьдарч байгаа аж. Тус дүүрэгт нэр дэвшсэн УИХ-ын гишүүд болоод, орон нутгийн сонгуульд өрсөлдөгчид "Намайг дэмжвэл энэ зундаа, намартаа багтаан цахилгаантай болгочихно" гэсэн сайхан мэдээ дуулгасаар ийнхүү олон өвлийг элээжээ. Уг нь оршин суугчдад нийслэлийн Газрын албаныхан 2000 оноос газрын зөвшөөрөл олгож эхэлсэн. Тэр үеэс иргэд гэрэлтэй болох арга хайн холбогдох бүхий л газраар явсан ч үр дүнд хүрээгүй гэнэ.

Одоо тус газарт ажилгүй, сургуульгүй иргэд, хүүхдүүд л амьдардаг болсон. Мөн гэрэл цахилгаангүй учраас тус хороонд дээрмийн хэрэг ч өсчээ. Тиймээс холбогдох газрууд яаралтай арга хэмжээ авч, ХIХ хороонд амьдарч байгаа өрхүүдэд цахилгаан тавихыг иргэд нь хүсч байна. 

Read more »

Geniune Windows ийг хэрхэн дэлгэцнээсээ арилгах вэ?

Компьютерийг хэрхэн хулхидах вэ?
Монголын ихэнхи сүлжээнд холбогдсон компьютерийн дэлгэцэн дээр geniune гэсэн бичиг гарч ирээд арилдаггүй. Энэ нь биднийг хулхи программтай байгаа учир жинхэнэ ориг эхийг худалдаж ав гэсэн шаардлага юм. Аажмаар компьютерийг гацааж эхэлдэг. Заримдаа файлуудыг устгах нь байдаг.Тийм учир нэгэнт халаас нимгэн бид их мөнгө төлж барахгүй учир бас дахиад л хулхи арга сурахаас өөр арга алга.Амжилт хүсье. Миний бие нэг багшийнхаа зөвлөснөөр элдэв хайкеруудын сайтуудаар орж байгаад энэ аргыг сурч өөрийнхөө дэлгэцийг цэвэрлэсэн болно.

1. компьютераа унтраагаад safe mode-р оруулна. (асах vед нь F8-аа дараад байвал safe mode рvv оруулдаг дэлгэц гарч ирдэг)
2. ассаных нь дараа доорх файлуудыг устгана:
WINDOWSsystem32WgaLogon.dll
WINDOWSsystem32WgaTray.exe
c:windowssystem32dllcacheWgaTray.exe
хэрвээ харагдахгvй байвал tools > folder options гэж ороод View tab-наас "show hidden files and folders" гэдгийг сонгоод, харин "hide protected operating system files" гэдгийг арилгаарай. Устгаж болохгvй байвал ctrl+alt+del дараад Wgatray гэдэг instance-г хаагаарай.

3. Start>Run гэж ороод дээр нь regedit гэж бич. тэгээд
HKEY_LOCAL_MACHINESOFTWAREMicrosoft Windows NTCurrentVersionWinlogonNotify гэсэн замаар ороод WGALOGON гэдэг фолдерийг тэр чигээр нь устгана.

тэгээд унтраагаад асаахад зvгээр болсон байх ёстой доо.

Read more »

төсөл

ширээ будах төсөл

Read more »

судалгаа

Read more »

судалгаа

Read more »

судалгаа

Read more »

ЛИБЕРТИ ДЭЭД СУРГУУЛИЙН МАГИСТРЫН СУРГАЛТЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУАНЛИ

Read more »

Иргэншил

Read more »

Төгсөгчид дипломоо гардан авлаа

Read more »

Хичээлийн нэр: Нийтийн захиргаа - Судлах зүйл Бэлтгэсэн: А. Арман

Хичээлийн нэр: Нийтийн захиргаа - Судлах зүйл
Бэлтгэсэн: А. Арман
Оросын хөгжлийн стратегийн өөрчлөлт шинэчлэлтийн төлөвлөгөөний тухай
Саяхан болж өнгөрсөн “Единая Россия” буюу манай хойд хөршийн засгийн эрхийг баригч хамгийн хүчтэй нөлөө бүхий улс төрийн хүчний Их хурал дээр Орос улс өөрийн стратегийн төлөвлөгөөг өөрчлөх бодолтой байгаагаа зарлалаа. Тэдний хувьд улс орныхоо хөгжлийн урт удаан хугацааны турш баримтлах чиг баримжаа болон эн тэргүүнд шийдвэрлэх ёстой асуудлуудаа тодорхойлов. Энэ нь юун түрүүнд уг улс төрийн хүчний байр сууриа бэхжүүлсэнтэй холбоотой юм. Өөрөөр хэлвэл сүүлийн жилүүдэд болсон хэд хэдэн улс орны хэмжээний сонгуулиудаар ялалт байгуулж, Холбооны улсууд болон томоохон аж үйлдвэрийн нөөц ихтэй бүс нутаг, мужуудыг энэ улс төрийн хүчин хянаж чаджээ. Үүнийгээ төрийн залгамж чанарт сайнаар нөлөөлнө гэж дүгнэв. Тэд иргэдийнхээ санал буюу дэмжлэгийг өөрсдийн бодит хийсэн ажлын үр дүн, улс орныхоо амьдралыг нүдэнд харагдахуйцаар өөрчилж чадсан явдал мөн түүнчлэн “өдрийн дэглэмийг ягштал баримтлах” буюу амласан мөрийн хөтөлбөрөө амжилттай хэрэгжүүлж буйтай холбон тайлбарлаж байна.
Үүнийг нь тодотговол Орос улс дэлхийн томоохон эдийн засгийн гүрэн болохын хувьд шинэчлэгдэн хөгжихийн тулд дотоодын нийт бүтээгдэхүүний өсөлтийг тогтвортой барих, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийнх нь суурь болсон салбарууд болох машин үйлдвэрлэл, цахилгаан түлш эрчим хүч, тээвэр, банк, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний чанар чадавхийг үлэмж дээшлүүлэх, үүний тулд гол нөхцөл бололцоо болох боловсон хүчний мэргэшил чадавхийг төгөлдөржүүлэх болон нийгмийн бүхий л салбаруудыг хамарсан өөрчлөлт шилжилтийг дэс дараатай хийх явдал юм.
Үүний тулд хөдөлмөрийн бүтээмжийг доод тал нь 3-4 дахин өсгөх ёстой. Ингэж чадвал бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл одоо байгаа 6 хувиас 25 хувь хүртэл нэмэгдэх юм байна. Чадвал 30 хувь болгох зорилт тавьжээ. Харин эдийн засгийн үргүй зардлыг 40 хувь хүртэл бууруулах нь зайлшгүй чухал болоод байна. Бодит хүчин чадалтай эдийн засгийн бааз суурьтай байж, ард иргэдийнхээ орлого, амьдралын түвшинг дээшлүүлж, төрийн гол зорилго болох хэнээс ч хараат бус, дундаж амьдралтай орос иргэн, орос айл гэсэн зорилт хэрэгжих суурь нь тавигдах юм. Цаашлаад Оросын иргэдийн дундаж наслалтыг 72-75-д хүргэж чадвал хүн амын тооны тэнцвэр хадгалагдана. Үүний тулд чанартай эрүүл мэндийн үйлчилгээ болон боловсролыг эн тэргүүнд тавьж, амьдралд хүрэлцэхүйц тэтгэвэр тэтгэмжийг олгох явдал гэж үзэж байна. Энэ бүхэн цаашлаад дийлэнх гэр бүл өөрийн гэсэн амьдрах орон байрны асуудлаа бие даан шийдэх боломжийг олгоно.
Энэ бүх зорилтууд Орос улсыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөрт тусгалаа олжээ. Энэ хөтөлбөр нь манай үндэсний хөтөлбөртэй адил ард иргэд, эрдэмтэн мэргэд, нам улс төр, олон нийтийн хүч дэмжлэгтэйгээр боловсруулагдсан юм байна.
Энэхүү 2020 он хүртэлх хэтийн зорилт /стратеги/ - ын эхний үе шатыг хэрэгжүүлэхийн тулд эхний алхам болгож, урьдчилсан төлөвлөгөө /план/ гаргасан бөгөөд энэ нь 2012 он хүртэлх Оросын Холбооны Улсын Засгийн Газрын баримтлах үндсэн үйл ажиллагааны хөтөлбөр юм байна. Энэхүү хөтөлбөрт ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн тодорхой саналуудыг /улстөрийн системийг улам боловсронгуй болгох, авилгалтай тэмцэх, боловсон хүчний нөөцийг бий болгох, нийгмийн хамгааллын салбарын өөрчлөлт шинэчлэлийг түргэтгэх/ тусган амьдралд хэрэгжүүлэх зорилт тавиад байна. Гэхдээ Оросыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх төлөвлөгөө тийм ч амар хэрэгжих боломжгүй байна. “Хямдхан үнэтэй тэжээн тэтгэх систем” /нийгмийн хамгаалал/, хаа хамаагүй цацаж байдаг хямдхан мөнгө” /дайн/ болон АНУ-д үүсээд буй ипотек /урт удаан хугацааны зээл/-ийн хямрал нь салах аргагүй дөнгө тушаа болж байна. Дэлхийн эдийн засгийн систем өөрөө ганхаж, зах зээлийн гэгдэх энэ харилцаанд хэн ч итгэхээ больж. Санхүүгийн гэгдэж байсан хямрал аажмаар эдийн засгийн хямрал болсон гэж дүгнэж байна. Энэ хямрал ямарч шалтаг шалтгаантай байсан Орос төдийгүй дэлхийн бүх улс орнуудыг өөрсдийн ард иргэдийн амьжиргаа эд хөрөнгө, эдийн засаг, үндэсний валют зэргийг уналтаас хамгаалах хүч чадлыг шалгаж байна. Өнөөгийн дэлхийн эдийн засгийн системийн хямралыг байгалийн гамшигтай адилтгаж, түүнийг урьдчилан таах урьдчилан сэргийлэх боломжгүй гэж дүгнэжээ. Оросын Засгийн газрын авсан болон авах ёстой бүх л арга хэмжээг дэлхийн бусад улс орны засгийн газрууд ч авсаныг энд дурьджээ. Энэ нь юун түрүүнд өрнөж буй хямралыг нухацтай ажиглаж, энэхүү хямралыг чадвал ямар нэгэн уршиг хоргүй, эс чадвал багахан хохирол амсаж давах арга замыг тодорхойлох явдал гэв. Оросын Засгийн газар ийм ч учраас гар хумхин суугаагүй гэдгээ тодотгов. Тайлбар нь Оросын эдийн засгийн хүчин чадал 2 дахин нэмэгджээ. Эдийн засгийн үндсэн үзүүлэлтүүд бараг тогтворжиж байна. Үүнийгээ тэд Орос бусад улс орон шиг их хэмжээний зээл, өр ширийн дарамт бага учир эрсдэл бага байсан гэж дурьджээ. Түүнчлэн Оросын санхүүгийн нөөц хөрөнгө хангалттай байгаа учир энэ нь хөрөнгө санхүүжилтийн чөлөөтэй арга хэрэгслүүдийг ашиглах, макроэкономикийн тогтвортой байдлыг хангах болон хамгийн гол нь рублийн ханш уналтаас сэргийлэх, түүнийг байнга хэлбэлзэх аюулаас аварсан гэж хэлж болохоор байна. Одоо ч үүний тулд бүх арга хэмжээг авч байгаа юм байна. Холбооны хуримтлагдсан нөөц нь ирэх жилүүдэд оросын төсвийн системийн үр дүн хүчин чадлыг дээшлүүлэхэд чиглэгдэх юм байна. Бүр тодотговол энэ нь төсвийн үр дүн болон хүчин чадлыг дэлхийн нефтийн болон бусад экспортын гол нэрийн бүтээгдэхүүний үнээс огт хамааралгүй нэмэгдүүлнэ гэж байна. Төсвийн байгууллагын зардал, түүний ажилтнуудын цалин хангамж, тэтгэврийг тусад нь байлгах юм байна. Ингэснээр нийгмийн хамгааллын систем тогтвортой байдлаа хангана. Өөрөөр хэлвэл иргэдийн хадгаламж, төлж буй татвараар үүссэн хүндрэлийг давдаг болхи аргаас татгалзах юм байна. Эдийн засгийн болон улс төрийн боломжоо бэхжүүлэн ашигласнаар одоо дэлхийд нүүрлээд буй тогтвортой бус хямралаас Орос орон улам хүчтэй, улам чадварлаг болон гарна гэж зорилт тавьжээ. Өөрөөр хэлвэл энэхүү хямралыг өөрийнхөө хүч чадлыг дээшлүүлэх эм тариа болон хэрэглэнэ гэсэн үг. Гэхдээ Оросын үндэсний эдийн засгийн хөрвөх чадвар сул, маш алгуур нэрийн төдий өрнөж байгаа санхүүгийн зах зээлийн шинэчлэлт нь өөрөө хүссэн хүсээгүй дэлхийн эдийн засагтай ямар нэг байдлаар уяатай байлгаж байна. Дээрх саад бэрхшээлийг тоолгүйгээр Орос улс өөрийн стратегийн төлөвлөгөөг тодорхойлон хэрэгжүүлэх ёстой гэжээ. Тийм ч учир энэхүү дэлхийн эдийн засгийн хямралыг өөрсдийн стратегийн зорилгод ашигтайгаар даван туулах талаар бодлого боловсруулж байгаа юм байна.
Үүний тулд хамгийн гол хийх ажил бол ард иргэдийнхээ амьдралыг дээшлүүлэх явдал гэж үзжээ. Хүний хөгжлийг хамгаалах дэмжих арга хэрэгслийг ойрын хугацаанд улам боловсронгуй болгох, өнөөдөр боловсрол, эрүүлийг хамгаалах, нийгмийн хамгааллын салбарт оруулж буй хөрөнгө оруулалт нь ирээдүйн асар их мөнгөөр хэмжишгүй хөрөнгө оруулалт гэж тодорхойлжээ. Хямралын дараахь дэлхий ертөнцөд хүний үүрэг роль өсөн нэмэгдэх бөгөөд тэр үед орос иргэд өөрийн байр суурийг тэнд баттай эзэлсэн байх ёстой гэжээ. Тийм ч учир Оросын Засгийн Газар “Эрүүл мэнд” болон “Боловсрол” гэсэн хоёр том үндэсний хөтөлбөрөө цаашид ч үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэхээр болсон байна. 2008 оны 12 сарын 1 нээс холбооны эрүүлийг хамгаалах болон боловсролын байгууллагууд, холбооны төсвөөс санхүүждэг бусад байгууллагуудтай адилхан /жишээ нь урлагийн салбар/ хөдөлмөрийн хөлсний шинэ системд шилжинэ. Энэ нь ажил үйлчилгээний чанараар үнэлэх, чадварлаг шилдэг эмч багш нарыг урамшуулах систем юм. Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд холбооны төсвийн зардалд эзлэх цалин хөлсний фонд 30 хувиар өсөх юм байна. Ирэх оноос нийгэмд эрүүл амьдралын үнэ цэнийг сурталчилсан олон олон арга хэмжээ зохион байгуулагдах юм байна. Эрүүл мэндийн даатгалын болон үнэ төлбөргүй үзлэг эмчилгээний зардлыг улсаас хариуцах системийг өөрчлөн сайжруулах арга хэмжээ үргэлжилнэ. Тэр дундаа зүрх судасны өвчнийг үзэж оношлох эмчлэх зардлыг нэмэгдүүлэх юм байна.
Боловсролын салбарт үндэсний их дээд сургуулиудын эрдэм шинжилгээний сүлжээ бий болгох, судалгаа шинжилгээнд шаардлагатай санхүүжилтийг бүх түвшинд шийдвэрлэнэ. Түүнчлэн холбооны боловсролын стандартыг цаг үетэй уялдуулан шинэчлэх, боловсролын үйлчилгээний чанар болон бие даасан үнэлгээний системийг өөрчлөх юм байна. Сургуулийн өмнөх боловсролын одоогийн байгаа түвшинг хэвээр хадгална. Түүнчлэн Ерөнхийлөгчийн “Бидний шинэ сургууль” гэсэн хөтөлбөрт сургуулийн багш нарын цол зэрэг урамшуулал, хангамжийг дээшлүүлэх арга хэмжээ төлөвлөгдсөн юм байна.
Тэтгэвэр тэтгэмжийн шинэ системд шилжих гэж байгаа юм байна. 2009 оны сүүл гэхэд нийгмийн халамжийн тэтгэмжийн дундаж, өндөр настны тэтгэвэртэй тэнцүү олгогдох зорилт тавьжээ. Харин 2010 он гэхэд өндөр настны тэтгэврийн дундаж 2008 онтой харьцуулахад 1,5 дахин нэмэгдэх юм байна. Мөн тэтгэврийн хуулинд өөрчлөлт оруулж социализмын үед ажил хөдөлмөр эрхэлж өөрсдийнхөө тэтгэврийг хуримтлуулчихсан өндөр настнуудын тэтгэврийг илүү шударгаар нэмэгдүүлэх зорилт тавьжээ. 2010 оноос хойш тэтгэврийн данс нээлгэх 30 настай иргэдийн хувьд татвар төлсний дараахь орлогоос нь 40 хувиас доошгүй тэтгэврийг олгох боломж нээгдэх юм байна. Энэ нь олон улсын стандартад дөхөж очно гэсэн үг. Мөн ирэх онд ажил олгогчийн ажилтнуудынхаа эрүүл мэндийн болон боловсролоо дээшлүүлэхэд зориулсан зардлын дийлэнх хувийг татвараас чөлөөлөх юм байна. Гэхдээ тэр мөнгийг тэтгэврийн баазыг нэмэгдүүлэх болон орон сууцны асуудлыг шийдвэрлэхэд нь зориулах нөхцөлтэйгээр чөлөөлнө. Энэ бүхэн яван явсаар урт удаан хугацаанд тогтвортой ажиллаж амьдрах “хүнд оруулж буй хөрөнгө оруулалт” болох юм байна. Мэдээж хэрэг нийгмийн халамж хамгаалал нь өөрөө маш их үрэлгэн зардал шаарддаг. Гэхдээ Орос орон төлөвлөсөн зорилтдоо хүрэхийн тулд энэ ачааг үүрч чадна гэж үзэж байна. Бас одоо дэлхийн бусад улс орнуудад үүсээд буй хямрал ирээдүйд орост энэ их ачаанаас болж нүүрлэвэл яах вэ гэдэг асуудал гарч ирнэ. Төсвийн балансаа тэнцвэржүүлж яг төлөвлөснийхөө дагуу шаргуу ажиллах юм бол Орос улс энэ бүхнийг ажрахгүй давна, эдийн засгаа ч бэхжүүлнэ гэж үзэж байна. Тэр төлөвлөгөөний дагуу зайлшгүй чухал зарим арга хэмжээг авах шаардлагатай байна гэнэ. Эхлээд санхүү зээлийн салбараас эхлэх юм байна. Сүүлийн жилүүдэд оросын ихэнхи аж ахуйн нэгжүүд гадаадын банкнуудаас зээл авч байсан. Уг нь энэ нь хэвийн үзэгдэл ч барууны банкууд өөрсдөө хямралд өртөөд эхэллээ. Тийм учир тэд өөрсдийнхөө санхүүгийн боломж бололцоог ашиглан өөрийн үндэсний компаниудад хэрэгцээтэй зээлийг олгох юм байна. Нөөц хөрөнгө байна. Орлогын эх үүсвэр цар хүрээ хангалттай байна. Гэхдээ эдгээрийг хөгжил цэцэглэлтийн хөрөнгө оруулалт болгон хувиргаж сурах хэрэгтэй байна гэнэ. Санхүү зээлийн баталгаатай байдал болон хүчин чадлыг дээшлүүлэх хэрэгтэй учир 5 их наяд рублийг банк санхүүгийн зах зээлийг тогтворжуулахын тулд гаргасан байна. Гэхдээ энэ гаргаж буй хөрөнгө яг хөрс сууринд очиж үр өгөөжөө өгч буй эсэхийг хянах шаардлагатай. Эсбөгөөс хөрөнгө санхүүгийн нэг удаагийн амь тариа болоод алга болчихгүй гэх баталгаа байхгүй гэж үзжээ. Тийм ч учраас 700,000 рубль хүртэлх иргэдийн хадгалмжинд төрөөс баталгаа гаргаж өгснөөр нийт хадгаламж эзэмшигчдийн 98,5 хувь нь айх аюулгүй болжээ. Мөн татварын баазыг 2009 оны 1/1 нээс 4 пунктээр буулгах төлөвлөгөөтэй байгаа юм байна. Мөн холбооны улсуудын болон бүс нутгууд өөрсдийнхөө нутаг дэвсгэрт мөн татварын баазыг 4 пунктээр бууруулах эрхтэй болж байгаа юм байна. Жижиг бизнес эрхлэгчдийн 15 хувийн татварын баазыг бүс нутгуудад 10-5 хувь хүртэл бууруулах эрх олгох гэж байгаа юм байна. Дээрх асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд Татварын багц хуулинд өөрчлөлт яаралтай оруулах хэрэгтэй байгаа юм байна. Мөн хямралд өртөөд буй бусад улс орнуудад туслахын тулд ОУВС-нд 1 тэрбум долларыг шилжүүлсэн байна. Цаашлаад Хятад болон Энэтхэгийн Оросоос худалдан авч буй бараа бүтээгдэхүүнд зээллэг олгох арга хэмжээг авч байгаа юм байна. Мөн Белорусст 2 тэрбум доллар зээллэгээр олгожээ. Орон сууцны урт удаан хугацааны зээллэгийн агентлагийн /АИЖК/ зээллэгийн багцанд 60 тэрбумыг төсөвлөснөөр банкууд иргэдэд зээл олгохоо зогсоогоогүй байна. Мөн бэлэн буюу баригдаж дуусаж буй 40000 орон сууцыг худалдан авахад зориулж 83 тэрбум рубль төсөвлөсөн нь зөвхөн барилгын компаниудыг дэмжиж байгаа хэлбэр биш гэнэ. Эдгээр орон сууцыг цэргийн албан хаагч болон нурах дөхсөн байшинд амьдарч буй иргэдэд олгох юм байна. Энэхүү барилгуудыг худалдан авснаар суурь нь тавигдсан шинэ шинэ барилгууд босно гэсэн үг. Энэ нь хүмүүс тэр байшинг худалдан авна гэсэн үг гэжээ. Түүнчлэн иргэдийнхээ байшин барих, орон сууц худалдан авахад зориулж үзүүлдэг татварын хөнгөлөлтийг 2 сая хүртэлх рубльд хүргэх саналыг 2008 оны 1/1 нээс байшин барьсан, худалдан авсан иргэдэд үзүүлэхээр санал оруулсан нь дэмжигджээ. Урьд нь 1 сая рублиэс 130000 рублийн татвар төлдөггүй байсан бол одоо 2 дахин нэмэгдэж, 260000 рубль хэмнэх боломжтой болжээ. Татвараа төлчихсөн иргэдэд улсын төсвөөс зөрүүг буцаан олгох юм байна. Төгсгөлд нь Төрийн Думын депутатын бүрэн эрхийн хугацааг 5 жил хүртэл харин Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг дараачийн сонгуулиас 6 жил байхаар санал оруулаад байна. Төр тогтвортой байх ёстой гэсэн В. Путины зарчим Медведьевийн үед ч үйлчилж байна.
Ашигласан материал:
1. В. Путин “Единая Россия” намын 10-р Их хуралд тавьсан “Россия не откажется от планов стратегического развития” илтгэл
2. Владислав Сурков
/Первый заместитель Руководителя Администрации Президента РФ/
“Динамичное развитие России невозможно без новых эффективных людей” илтгэл

Read more »

А. Арман “Төрийн захиргаа юу, Нийтийн захиргаа юу?”

А. Арман “Төрийн захиргаа юу, Нийтийн захиргаа юу?”
...Хэн нэгний хувьд үнэт зүйл нь бусад хүний үйл ажиллагааг хязгаарласан албадлага дээр тулгуурлаж байдаг...
/John Stuart Mill, On Liberty, 130-р хуудас/
Төрийн захиргаа болон нийтийн захиргаа гэсэн 2 ойлголтын талаар ярихаасаа өмнө төрийн тухай, хүмүүс яагаад “төрийн эрхэм дээд хаанчлах эрхийг дуртай дургүй хүлээн зөвшөөрч” байдаг тухай ганц хоёр үг дурьдсуу. Эртнээс нааш хүн төрөлхтөн нийгэмших үйл явцдаа чухам 20-р зууны дунд хагас хүртэл гагцхүү эзэн боол, хаан албат, удирдагч удирдуулагч, төр иргэн /хэдийгээр тэр төрөө үзэмжийн төдий сонгодог байсан ч/ гэсэн дээрээс доош чиглэсэн босоо удирдлагатай явж иржээ.
Энд тэгш эрхийн тухай, хувь хүний эрх, эрх чөлөө төрөөс дээгүүр болох тухай сургадаг нийгмийн гэрээний онол болон, утопи социалистууд, либерал болон анархи онолыг үндэслэгчид болон цааш нь хөгжүүлсэн философичдийн хичээл зүтгэлийг дурьдалгүй өнгөрөх нь зүйд үл нийцнэ. Гэвч тэд “хэрэв тэдэнд идэх талхных нь төлөө ажиллах боол, тэднийг нь харгалзах манай цэргүүд байгаагүй бол тэд хэрхэн хэдий завандаа ертөнцийн аливаа юмс үзэгдлийн тухай бодож маргалдах нь битгий хэл, төр /сенат болон консул/ эзэн хаан гурвын хэн нь илүү эрхтэй байх талаар мэтгэлдэн чалчих зав олдох билээ”1 хэмээн Ромын Анхдугаар эзэн хаан Гай Юлий Цезарь Октавиан Август /бүтэн алдар нь Их эзэн хаан, Тэнгэрлэг Цезарийн хүү, Август, Агуу Понтифик, 13 удаагийн Консул, 21 удаа Их Эзэн хаан, 37 удаа Ардын Хурлаас Эрх авагч, Эзэнт Гүрний Эцэг/ шоолсончлон тэд өөрсдөө төрийн хамгаалалтан дор эрх чөлөөтэй байх ёстой хүмүүсийг боолчлох юм уу зарцалж, тэр завшаанаар хүн төрөлхтөний эрх, эрх чөлөөний тухай сургаалиудаа бий болгожээ.
Сая Октавиан Цезарийн бүтэн алдрыг нь зориудаар тэмдэглэв. Учир нь жирийн хүн Болдбаатарын Амарзаяа гэж дуудагдах бол, тайж язгууртан юм уу нийгмийн дээд хэсгийн хүн бол Түшээт хан аймгийн засаг ноён, чин бишрэлт ван Чахундорж гэх юм уу, одоо цагт “Эрэл”-ийн Эрдэнэбат, “Фортуна” Батбаяр хэмээн цол гуншин нь их л уртсаж ирдэг бөгөөд үүгээрээ өөрийн зэрэг дэв, хөрөнгө чинээгээ бусдыг захирах нэгэн сурталчилгааны хэрэгсэл болгодог байна. Манай сүүлийн 8-р Богд хаан бас л гиннесийн номонд орохоор урт /зөвхөн нэр нь л Агваанлувсанчойжнямбалсамбуу гэдэг байж. За тэгээд түмэн наст нарангэрэлт төрийг бадруулагч гэхчилэн үргэлжилнэ/2 цол гуншинтай байсан. 1991 оноос өмнө БНМАУ-ын АИХ-ын тэргүүлэгчдийн дарга, Сайд нарын зөвлөлийн дарга, МАХН-ын Улс төрийн товчооны гишүүн, Ерөнхий нарийн бичгийн дарга гэдэг байв. Ингэж урт “шошго”-оороо өөрсдийгөө зэвсэглэсэн төрийн эрх баригчид юуны өмнө төрийг дээдлэх, төрийг ёсчлон дагах ёс суртахууны үүргийг ард олонд тулгаж иржээ. Түүнчлэн “Төрийг хамгаалагчид түүнийг ёс суртахууны утгаараа зөв гэдгийг үзүүлэхийн тулд өөр илүү эерэг үндэслэл олно гэдэгт итгэлтэй байдаг. Энэ нь төрийг даган дээдэлж байх ёс суртахууны үүрэгтэй гэдгийг үзүүлэх явдал юм. Төр хүчин чадлаа алдах юм бол хуучин социалист орнууд задрахад тохиолдсон шиг явдал тохиолдож болно гэдгийг бид ёс суртахууны үүргээ ухамсарласан үндсэн дээр ойлгох болно.”3 Гэтэл “бидний өмнө үзсэнчлэн, хүн байгалиасаа чөлөөтэй, тэгш, бие даасан байдалтай төрдөг учраас угаасаа л хэн нэгний эрхшээлд байдаггүй гэсэн үг. Тэгэхээр төр засаг гэдэг маань зарим утгаараа хиймэл, хүний зохион бүтээсэн зүйл юм. Жон Локкийнхоор нөгөө хүн нь хүлээн зөвшөөрсөн тохиолдолд л хүний эрх мэдэл боломжтой. Ер нь эрх мэдлийг хүлээн зөвшөөрнө гэдэг бол өөр хүнийг эрх мэдэлтэй байхыг хүлээн зөвшөөрч байна гэсэн үг. Гэхдээ та тухайн нөхцөл байдлыг сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн тохиолдолд л нөгөө хүн таниас илүү их байгаа эрхээ эдлэх болно.”4 Тэгэхээр Локкийнхоор хувь хүн төрийг сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн тохиолдолд л төр оршин байх, засаглах эрхтэй юм байна.Гэвч энэ бол зөвхөн сайхан онол юм. Яагаад гэвэл бидэнд та бидний өөрсдийн бодит жишээ буюу манай улсын нөхцөл байдал дээр дурьдсан бүхэн зөвхөн цаасан дээрх бичиг болох нь харагдаж байна.
Жишээ нь: МУ-ын Үндсэн хууль 2-р бүлэг. 14-р зүйлийн 1-д
- Монгол улсад хууль ёсоор оршин суугаа хүн бүр хууль шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.
Мөн бүлгийн 9-р зүйл
- Шууд буюу төлөөлөгчдийн байгууллагаараа уламжлан төрийг удирдах хэрэгт оролцох эрхтэй. Төрийн байгууллагад сонгох сонгогдох эрхтэй.
Мөн бүлгийн 12-р зүйл
- Төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдлоо гаргаж шийдвэрлүүлэх эрхтэй. Төрийн байгууллага, албан тушаалтан нь иргэдийн өргөдөл, гомдлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэх үүрэгтэй.
гэж тус тус заажээ. Та бүхэн анзаарсан бол бүгд тэгш эрхтэй гэж заасан мөртлөө төрийг удирдах хэрэгт оролцох эрхтэй, сонгогдох эрхтэй гэсэн мөртлөө өргөдөл гомдлоо шийдвэрлүүлэх болоход төрийн байгууллага, албан тушаалтан шийдвэрлэх нь /өөрийнхөө үзэмжээр гэж хэлэхэд буруудахгүй байх/. Өөрөөр хэлвэл бид эрхийг нь сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн нөгөө төрийн байгууллага, албан тушаалтан бидний өргөдөл гомдлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэх юм байна. Зүй нь энэхүү заалт нь “Төрийн байгууллага, албан тушаалтан нь иргэдийн санал, хүсэлт, өргөдөл, гомдлыг тэдэнтэй зөвлөлдөж, шуурхай шийдвэрлэх үүрэгтэй” гэсэн бол төрийн захиргаадалтаас, нийтийн захиргаа руу шилжих том алхам болох байсан болов уу?
Гэвч энд бас нэгэн алдаатай асуудал бий. Юу гэвэл иргэдийн улс төрийн амьдралыг сонирхох идэвхи юм. Оросын улс төр судлаач К. Б. Холдовский улс төрийн амьдралыг сонирхох сонирхолд нөлөөлдөг 3 бүлэг хүчин зүйлүүдийг үндэс болгон хүмүүсийг нийгэм улс төрийн амьдралыг сонирхож буй байдлаар нь:
1. Идэвхтэй сонирхогчид
2. Идэвхгүй сонирхогчид
3. Ерөөс огт сонирхдоггүй хүмүүс гэж ангилжээ. Ийм ангилал шалгуурыг Польшийн эрдэмтэн Ежи Вятр судалгаандаа ашиглажээ.5
Манайд сүүлийн үед энэ 3 дахь бүлгийн хэв шинж нийт ард иргэдийн дунд зонхилох болсон нь, саяхан болж өнгөрсөн, ирэх ням гаригт дахин явагдах /2008 он 11 сарын 30 нд/ орон нутгийн ИТХ-ын сонгуулиас илт харагдаж байна.
Тэгэхээр эндээс иргэд өөрсдөө төрийн эрх барилцах үүргээсээ татгалзаж байгаа юм бол яагаад төрийг өөрсдөдөө үйлчлэх ёстой гэж шахаж шаардах ёстой юм бэ? Гэсэн асуулт гарч ирнэ. Энэ нь зайлшгүй бөгөөд тэдний үндсэн хэрэгцээ учир тэдэнд төрийг эс хүндэтгэх эсвэл санал өгөх эсэх нь огт хамаагүй гагцхүү тэд өөрсдөд нь ус агаар мэт хэрэгтэй төрийн үйлчилгээг нэхэж суух нь чухал байгаа юм. Өөрөөр хэлвэл өнөөдрийн та бидний төрийн захиргаа юу, нийтийн захиргаа юу гэсэн сэдэв маань манай нийт ард иргэдийн ердийн олонхийн ухамсарт ердөө л нийгмийн халамж үйлчилгээ, цалин тэтгэвэр, хүүхдийн мөнгө, гэрлэлтийн мөнгө, өвөл даарахад автобус, сургуульд сурахад төлбөрийн зээл гэсэн байнгын халамжийн улс гэж л бууж байгаа юм. Уг нь Вестминстрийн буюу Шинэ Зеландын төрийн /нийтийн/ захиргааны шинэтгэлийг олон сайхан нэртэй төслүүдээр Монголд хэрэгжүүлэхдээ хэлбэрийн төдий бус, хэрхэн яаж өөрсдөө төрийн өндөрлөгт үлдэхийн тулд бус, үнэхээр шинэчлэе, бас өөрчлөн байгуулъя гэж зорьсон бол өдийд ийм өрөвдөм дүр зураг буухгүй байсан юм. Зөвхөн гадны томоохон донорын шахалтаар, зөвхөн хуулиуд баталснаар /засаж өөрчилснөөр/, зөвхөн цахим хэлбэрт шилжсэнээр, зөвхөн төр иргэддээ үйлчлэх тухай лоозогносноор төрийн захиргаа нийтийн захиргаа руу шилжихгүй юм. Энэ нь нийгмийн эд эс болсон иргэдийнх нь тархинд нийгмийн халамж авах хүсэл /бэлэнчлэх/ мөрөөдлийнх нь оронд нь гүн бат шингэсэн цагт л сая манай улс нийтийн захиргаатай болно. Бас төрийн бус байгууллагууд буюу иргэний нийгмийн гэх тодотголтой сайн дурынхны идэвхи санаачлагаар л нийтийн захиргаа хөгжин цэцэглэнэ гэвэл учир дутагдалтай. Ард иргэдийн өмнөөс хэдхэн хүн бичиг цаас чулуудаж, жагсаж цуглахдаа бус ард иргэд өөрсдөө өөрийнхөө өмнөөс явж хөөцөлддөг болсон тэр цагт төрийн захиргаанаас нийтийн захиргаа луу шилжинэ. Мөн түүнчлэн сонгуулиас сонгуулийн хооронд сонгогчидоо хэрхэн “тархийг нь угаах тухай” бодож явдаг улс төрчид, нам эвсэл, засгийн газрын зарласан “нүд хуурах төдий хэмнэлт, нүүр хуурах төдий инээмсэглэх” мөрийн хөтөлбөр, амлалтаар төрийн захиргаа нийтийн захиргаа болчихгүй юм. Гагцхүү шинэтгэлийг хийх итгэл үнэмшил, урам зориг, эрч хүч, ухаан мэргэн, ноён нуруутай лидерүүд, улстөрийн хүчнүүд байсан цагт л энэ бүхэн бололцоотой юм. Төгсгөлд нь бид санаа авууштай хоёр суутны үгийг иш татсуу.
“Ганц ажил олгогч нь төр байдаг улс оронд сөрөг хүчин байна гэдэг бол алгуурхан өлбөрч үхнэ гэсэн үг юм. Ажил хийдэггүй хүний ам хөдлөхгүй гэсэн хуучин зарчмыг, дуулгаваргүй хүн хоол идэхгүй гэсэн шинэ зарчмаар сольж байна” Оросын алдарт меньшевик Лев Тройцкий6
“Улсаа диваажин болгох ажлыг төрөөр хийлгүүлэх гэх нь төрийг улсын там болгох ажил юм” Ф. Гельдерлин



Ном зүй:
1. “Ром” Ром хотын веб сайт /Дашрамд дурьдахад мань эр 11 сартай байсан он тооллыг 12 сартай болгож, өөрийнхөө Август нэрээр 8-р сарыг нэрлэснийг дуулгавал сонин байх болов уу?/
2. “Миний нэр” Г. Энхтуяа, Б. Өнөрсайхан 2007 он. УБ. 25-р хуудас.
3. “Улс төрийн философийн удиртгал” Жонатан вольф 2002 он. УБ. Орчуулагч Б. Батчулуун 53-р хуудас.
4. Мөн ном. 54-р хуудас
5. “Социология политических отношений” Москва. 1979 г. 278-283-р хуудас Ежи Вятр.
6. “Сонирхолтой улс төр” Р. Ууганбаатар 2006 он. УБ. 72-р хуудас

Read more »

англи хэлний хичээл public administration-1

Нийтийн захиргаа – 1
ЗГ – н үндсэн үйл ажиллагаа бол НЗ юм. Энэ нь ихэвчлэн өргөн цар хүрээтэй байнгын асуудалтай байдаг. Өндөр хөгжилтэй улс орнуудад энэ нь үнэн хэрэгтээ бол амьдралын бүх талуудад нөлөөлдөг. Гэхдээ НЗ гэж юу вэ? Гэдэг асуудлаар Двайт Валдо судлаж, үүнд нэг ч тохирсон алга гэж тодорхойлсон. Тэрээр бүхий л нэг өгүүлбэрийн, нэг параграфын тодорхойлолтыг няцаан үүниийг оюуны гажилтанд л үр дүнтэй гэж үзсэн. Үүнийг хамтад нь авч үзвэл энэ бүлгийн энэ хэсэг нь олон асуудлууд, түүний хариуг гаргаж ирсэн. Энэ нь орчин цагын НЗ-н мөн чанар юм. Тэд өнөөдөр энэхүү салбарт уншигчыг бүрэн дүүрэн мэдлэгтэй болгох, оюун санааны үндсэн үйл явцтай болгохоор оролдож байна. Сүүлийн хагас зуун жилийн турш Валдо НЗ-ны эрдэмтэдийн дунд гол хүн нь байсаар ирсэн. Хүмүүсийн хамтын ажиллагааны зорилгод НЗ-г хүмүүсийн хамтын ажиллагааны технологийн хувьд авч үзвэл зохион байгуулалт ба удирдлага, зүй зохистой байдлыг онцолж байв. НЗ-ны аливаа тодорхойлолт болон зөвлөгөөнд бюракратыг заавал байх ёстой гэж үзсэн. НЗ-нд зохион байгуулалтын энэ хэлбэрийн сонгодог дүгнэлт нь олон удаа батлагдсан бөгөөд үүнийг нь Макс Вебер хөгжүүлсэн. Вебер үзэхдээ үүний чхал талууд нь бюракратизмын дээд хэлбэрийг нээн илрүүлэх гэж үзсэн. Ийм учир ЗГ-н бүтэц, эрх зүйн тогтолцоо, соёлын хүрээ, нөөц, технологийн өөрчлөлтүүдтэй уялдан бюракрат нь өөрөөр үүэг гүйцэтгэж болзошгүйг нарийн анхаарал хандууулах хэрэгтэй гэж үзсэн. Бюракрат бол эхний болон үндсэн засаглалын загварчлалыг хэрэгжүүлэхэд зохион байгуулалтын хэлбэр, тухайлбал оновчтой эрх зүйн засаглал гэж үзсэн. Вебер бюракратыг нийгэмд тогтвортойгоор бодит байдлын хэм хэмжээнд тархахыг шаардаж байсан. Валдо Вебер хоёр НЗ-г үзэхдээ байнгын бюракрат зохион байгуулалт гэж үзсэн өөрөөр хэлбэл эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх хамтын ажиллагааг дэмжих юм.


Чадах ядахаараа орчууллаа. Засах юм байвал засаарай. Доор үгийг нь орууллаа.



1. public administration- нийтийн захиргаа
2. central activity of government- ЗГ-н үндсэн үйл ажиллагаа
3. large in scale-өргөн цар хүрээтэй
4. almost, always-бараг дандаа
5. to be complicated-хүндрэлтэй байх
6. in highly developed nations-өндөр хөгжилтэй улс орнуудад
7. to touch upon-нөлөөлөх
8. virtually-унэн хэрэгтээ
9. all aspects of life—амьдалын бүх талууд
10. there is no good definition of it-үүнд сайн тодорхойлолт алга
11. to observe-судлах ажиглах
12. to dismiss-няцаах халах
13. one sentence definition-нэг өгүүлбэрийн тодорхойлолт
14. one paragraph definition-нэг параграфын тодорхойлолт
15. productive-үр дүнтэй
16. “mental paralysis”-оюуны гажилт
17. to take together-хамтад нь авч үзэх
18. the selection in this section-энэ бүлгийн энэ хэсэг
19. to raise many questions-олон асуулт үүсгэх
20. the nature of contemporary PA-орчин цагийн НЗ-ны мөн чанар
21. to make the reader fully conversant-уншигчийг бүрэн дүүрэн мэдлэгтэй болгох
22. the major intellectual currents-оюун санааны үндсэн үйл явц
23. in the field-энэ салбарт
24. most important American PA-or thinker Dwight Waldo-Америкийн НЗ-н нэрт судлаач Двайт Валдо
25. during the past half century-сүүлчийн хагас зуун жилийн турш
26. to view public administration as a technology for human cooperation-НЗ-г хүмүүсийн хамтийн ажиллагааны технологийнх нь хувьд авч үзэх
27. to emphasize-онцлох
28. rationality-оновчтой зүй зохистой байдал
29. organization and management-зохион байгуулалт ба удирдлага
30. in the pursuit of cooperation-хамтын ажиллагааны зорилгод
31. any definition of PA-НЗ-ны аливаа тодорхойлолт
32. to be certain-тодорхой байх
33. to involve bureaucracy-бюракратизмыг багтаах
34. the classic analysis of this form of organization-зохион байгуулалтын энэ хэлбэрийн сонгодог дүгнэлт
35. to be frequently relied-олон удаа баталсан байх
36. to develop/ to be developed-хөгжих хөгжүүлэх
37. mentally-оюун ухаандаа
38. to construct an “ ideal type” of bureaucracy-бюракразмын дээд хэлбэрийг бий болгох
39. a way of uncovering-нээх илрүүлэх арга зам
40. it’s essential, core aspects-үүний чухал гол талууд
41. consequently-ийм учир
42. the analysis-энэхүү анализ
43. to pay scant attention-нарийн анхаарал хандуулах
44. to function/ might function-үүрэг гүйцэтгэх, болзошгүй
45. in accordance with changes-өөрчлөлтүүдтэй уялдан
46. changes in resources-, technologies-нөөц технологи дахь өөрчлөлтүүд
47. governmental structure-ЗГ-н бүтэц
48. legal systems-эрх зүйн тогтолцоо
49. cultural settings-соёлын хүрээ
50. a form of organization for exercising a type of authority-засаглалйн загварчлалыг хэрэгжүүлэх зохион байгуулалтын хэлбэр
51. /namely/ “rational legal authority-/тухайлбал/ оновчтой эрх зүйн засаглал
52. to claim-шардах заргалдах
53. to pervade-түгэх тархах
54. a society-нийгэм
55. norms of personality-бодит байдлын хэм хэмжээ
56. to become stronger-тогтвортой шийдвэртэй болох
57. it’s frequently bureaucratic organization-үүний байнгын бюракрат зохион байгуулалт
58. to promote organization-зохин байгуулалтыг дэмжих
59. to exercise authority-эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх

Read more »

/үргэлжлэл, түрүүч нь ангийн блог дээр/

Номын бүлэг: “Та биднийг юу хүлээж байгаа вэ?”
Дэд сэдэв: “Гэр бүл, гэрлэлт”

Та анзаарсан бол дэлхийн аль ч улс орнууд гэр бүлийг дэмжих жил, залуу гэр бүлийн амьжиргааг дээшлүүлэх гэх мэт зорилт тавьдаг, ямар ч чиг баримжаатай нам эвсэл сонгуулийн мөрийн хөтөлбөртөө энэ талаар олон амлалт оруулдаг. Эсбөгөөс /саяхан оросын нтв телевизээр цацаж байсан даа/ гэр бүлтэй хүн, ганц бие хүнээс 7 жилээр урт насалдаг гэх мэтийн аймаар реклам цацаж, гэр бүлгүй /уг нь хувь хүний эрхийн асуудал баймаар/ хүн бол хүн биш гэсэн нийгмийн нэгэн итгэл үнэмшилийг бий болгодог. Хамгийн инээдэмтэй нь энэ итгэл үнэмшил нь өөрөө явсаар байгаад ижил хүйстэн буюу аль ч шашин, ямар ч бурханы номлолд хэзээ ч хүлээн зөвшөөрч байгаагүй ёс бус донтонгууд хүртэл албан ёсоор /АНУ-ын Калифорни муж, Голланд улс гэх мэт/ гэрлэж хуримаа хийдэг өрөвдөм хэв маягыг та биднээр хүртэл хүлээн зөвшөөрүүлэх нь. Уг нь цахилгаан соронзон долгион хүртэл (+) ба (-) цэнэгтэй, наад захын ялаа хүртэл эр эм байх юм даа гэж бодохоор. Гэвч жалга довны итгэл үнэмшилд баригдалгүй, их л уужим сэтгэх гэж хичээвэл, дэлхий дээр үүссэн анхны амьд биет болох хар ногоон замаг /2,5-3 тэрбум жилийн өмнө үүссэн/ эсийн хуваагдлаар үрждэг /одоо ч ингэж үрждэг эст амьтад тоо томшгүй бий/, улбаалаад Христийн номлолд Еваг Адамын хавиргаар бүтээдэг, цаашлаад Бурхан багшийн сургааль болон холбогдох домог зүйд Бурхан эр эм хоёр хүний дүрсийг шавраар бүтээгээд мөнхийн рашаанд явдаг гэж хүртэл гардаг. Тэгэхээр Христийн номлол ёсоор Ертөнцийн эзэн эхлээд эрэгтэйг нь бүтээчихээд дараа нь тэрнийхээ нэг хавиргыг сугалж аван өөрийн мэддэг чаддагаараа /одоогийнхоор бол тусгай лабораторид/ эмэгтэй хүн болгон ургуулжээ. Харин Буддын сургаалиар бол Бурхан /Гэхдээ Сиддхарт Гаутам биш шүү/ нэг л газраас авсан нэг л төрлийн шавраар /мэдээж хэрэг нэг түмпэнд л зуурсан байж таарна/ эрэгтэй эмэгтэй хоёрыг бүтээсэн байна. Үгүй бол энэ домгуудад эрийг нь ертөнцийн урд зүгээс авчирсан шороогоор, эмийг нь хойд зүгийн ертөнцөөс авчирсан шороогоор бүтээв гэж яригдах ёстой бус уу? гэх мэтчилэн нэгэн бие хоёр болон үржих процесс ямарч байж болох тухай зөндөө олон таамнал бий бөгөөд энэ домог үлгэр бүхэн одоо нэгэнт оргүй хоосон яриа биш, Английн эрдэмтэдийн гарган авсан Долли хонь болон майлж, эсийн хуваагдлын аргаар зөвхөн эд эрхтэнг ургуулах төдийгүй эрт дээр сөнөсөн динозавр, арслан заан бүр хүнийг хүртэл хувилах бололцоотой гэж яригдаж буй өнөө үед ижил хүйстнүүдийн гэрлэлтийг ёс бус гэж зарлах нь магадгүй өчүүхэн миний уншсан харсаныхаа тогоон дотор будилж яваагийн шинж биз. Нөгөө бол ирээдүйд гэр бүл гэдэг өнөөгийн ойлголт бүрмөсөн устаж, Хүн хэн юу дуртайтайгаа гэр бүл болдог /заавал эсрэг юм уу, ижил хүйстэнтэйгээ биш/ тийм санаанд багтамгүй гэрлэлтийн хэв маяг тогтоно. Яагаад гэвэл ирээдүйд та амьд амьтны амьдарч байгаа эцсийн зорилго болох үр удмаа үлдээхийн тулд заавал эсрэг хүйсний хэн нэгнийг дагаж гүйн цаг зав, мөнгө төгрөгөө үрж, сүүлд нь хамаг эрх, эрх чөлөөгөө боолгуулж, найзуудтайгаа хонуутаар уучихаад ирэхэд, харааж загнахгүй төгс төгөлдөр гэр бүлтэй байх бололцоотой. Дээр дурьдсанчлан та шинжлэх ухаан, технологийн гайхамшигт үр дүнг эдэлж, өөрийнхөө “ихэр”-ийг хэдийг бол хэдийг захиалж гарган авч болно. Та дөнгөж төрсөн хүүхдээ надтай адилхан болов уу, миний хүүхэд мөн болов уу гэж эрэгчин амьтан бүрийн хэдэн зуун сая, мянган жил түгшсэн түгшилтийг амсахгүй байх азтай нөхөр. Өөрөө өөрөөсөө “ургуулах” учир хаанаас нь ч харсан та л байна. Тэгэхээр эргэлзэж тээнэгэлзэх хэрэг огт үгүй. Ийм боломж бололцоотой болсон цаг үед /500-1000 жилийн дараа гэхэд ийм хувилах үйлчилгээ ердийн шүдний эмнэлэг шиг булан бүрд байх болно./ хүн роботтой ч юм уу, хайртай мод эсвэл хайртай амьтантайгаа гэр бүлээ батлуулдаг болоход гайхах зүйл алга. Жишээ татвал: ДОХ-оор нас бардаг “КУЙН” хамтлагийн гоцлол дуучин Фредди Меркури өөрийнхөө тэжээвэр 7 бил үү 8 мууранд 3 сая фунт стерлинг /6 сая орчим доллар/ гэрээслэн үлдээсэн. Энэ нөхөр бас нөгөө ижил хүйстэн байсныг энд сануулъя. Монголд л ийм гэрээслэл огт дуулдаагүй болохоос биш барууны улс орнуудад өөрийнхөө тэжээдэг муур нохой, загас жараахайнд хүртэл эд хөрөнгө гэрээслэн үлдээх нь ердийн үзэгдэл болоод байна. Тэр хайртай амьтанд нь зориулсан эмнэлэг, зоогийн газар, хувцас захиалга, асрагч бүр үсчин хүртэл байдаг гэвэл та итгэх үү. Хамгийн гайхамшигтай үйлчилгээг нь мартах шахлаа. Хайртай амьтнаа алдсан хүний /ихэвчлэн ганц бие хөгшчүүл/ сэтгэл дотрыг засаж саятан болсон нөхөд улс орон болгонд шахуу байна. Тэд тэр мажийчихсан амьтныг нь яг л амьд юм шиг сайхан чихмэл хийж өгдөг аж. Та энэ бүхнээс нэг зүйл олж харав уу? Хэдийгээр яг өнөөдөр хүн өөрийгөө хувилах бололцоогүй байгаа мөртлөө өөрөө үржихээсээ сайн дураараа татгалзаж, зөвхөн өөрт таалагдсан сэтгэл ханамжийг юунаас ч хамаагүй авахад л амьдралынх нь утга учир оршдог болсон аймаар цаг үед бид амьдарч байна. Жишээ дурьдвал: 2010 он гэхэд АНУ-д нийт гэр бүлийн 60 хувь нь үр хүүхэдгүй байх урьдчилсан таамнал байна. Боловсрол, амьдралын түвшин, хотжилт, шинжлэх ухаан, технологи улам боловсронгуй болж хөгжих тусам, тэр нүсэр хүнд техникийн түчигнэх чимээ, хүн төрөлхтөний хамгийн гайхамшигтай хөг аялгуу болох нялх хүүхдийн цангинан уйлах дууг няц даран булшилж байна. /үргэлжлэл бий/

Read more »

"Улаанбаатар 3" 2008 кино наадам

Наадамд нийт 32 бүтээл 13 номинацаар өрсөлдснөөс ЭсТи студийн бүтээсэн "2 шөнө 3 өдөр" кино 9 номинацид нэр дэвшиж шилдэг найруулагч, шилдэг эрэгтэй дүр номинацийн эзэн боллоо. Шилдэг найруулагч номинцийг ЭсТи студийн Ерөнхий найруулагч бөгөөд Либерти ДС-ийн магистрант Балжиннямын Амарсанаа хүртжээ.

Read more »

Ярилцлага

С.Баярцогт: Ирэх жилийн тєсєв 293 тэрбум тєгрєгийн алдагдал хvлээх -2009 оны тєсвийн тєсєлд зэсийн vнийг 6900 ам.доллараар тооцож тєлєвлєсєн байсан. Гэтэл одоо 3200 ам.доллараар тооцох болжээ. Ингэхлээр тєсвийн зардлыг бууруулах зайлшгvй шаардлага гарч ирж байгаа. Ямар арга хэмжээ авах вэ?
-Юун тvрvvнд урсгал зардлыг багасгая гэж байгаа л даа. Vvний хvрээнд УИХ-ын гишvvдийн утасны зардал, унааны тарифыг багасгаж байгаа. Мєн бичиг хэргийн, хэвлэлийн болон тодорхой албан тушаалтнуудын хувцасны зардал зэргийг бvгдийг нь байхгvй болгох санал оруулсан. Дээрээс нь шинэ орон сууц барих, орон сууцны дэмжлэг vзvvлэхийг зогсоож байгаа. Тvvнчлэн их засварын 80 хувийг танасан. Урсгал зардлыг 50 хувиар багасгаж байгаа гэж ойлгож болно. Тєрийн албан хаагчдын нийгмийн халамж буюу тэтгэвэрт гарахдаа эдлэх хангамжийн талаар 38 хуульд єєр єєрєєр тусгагдсан байдаг. Vvнийг бvгдийг нь нэгтгээд тєрийн албаны хуулиар зохицуулъя гэсэн. Жишээ нь, ажилласан нэг жилийг зарим салбарт 1.2, 1.4, 1.6 жил гэж єєр єєр тогтоочихсон байгаа юм. Зарим салбарт ажиллаж байсан хvмvvс тэтгэвэрт гарахад 36 сарын, 48 сарын цалинтай тэнцэх тэтгэвэр авах гээд єєр єєр байгаа. Тэтгэвэр тогтоох суурь нєхцєл нь хvртэл єєр єєр. Нэг хэсэг нь vндсэн цалингаараа тэтгэвэр тогтоолгодог байхад нєгєє хэсэг нь vндсэн цалинг нь бvх тєрлийн нэмэгдлvvдтэй нь хамт тооцсон байх жишээтэй.

-Энэ бvхнээс хэдэн тєгрєг хэмнэж байгаа вэ?
-97 тэрбум тєгрєг хэмнэх боломж байна. Тєсєв анх єргєн барихад 2.6 триллион тєгрєгийн орлоготой, 2.6 триллион тєгрєгийн алдагдалтай "0" баланстай байсан. Ухаандаа зэсийг 6700 ам.доллараар тооцсон. Гэвч хэд хэдэн хvчин зvйлийн vvднээс зэсийг 3200 ам.доллараар тооцохоос єєр аргагvй боллоо. Жишээ нь, Дэлхийн зах зээлд нийлvvлэгддэг нийт зэсийн гуравны нэгийг нийлvvлэгч Чили улс 2009 оныхоо тєсєвт 3200 ам.доллараар тооцсон. Эднийх дэлхийн зах зээл дээр зэсийн vнэ тогтоодог гэж хэлж болно. Тиймээс энэ хэмжээнд тооцохоос єєр аргагvй болсон.

-Ирэх оны тєсєвт нэг баррель нефтийн vнийг хэдээр тооцов?
- 84 ам.доллараар тооцсон. Харин ОХУ нэг баррель нефтиэ 50 ам.доллараар тооцсон юм билээ.

-Зэсийн vнийг 3200 ам.доллараар тооцсоноор орлого хэдэн тєгрєгєєр буурч байгаа вэ?
-450 орчим тэрбум тєгрєгєєр буурч байгаа. Зарлага ч гэсэн 157 тэрбум орчим тєгрєгєєр буурч байгаа юм. Ингээд ирэх оны тєсвийн нийт тэнцэл 293 тэрбум тєгрєгийн алдагдалтай гарч байна. Гэхдээ хоёр намын бvлгээс тодорхой хэмжээний орлого бий болгох, зардлыг нэмж бууруулах, зарим зардлыг нэмэх санал гаргаад байна. Энэ нь эцэслэн шийдэгдвэл тєсвийн зарлагын дэд хороогоор ороод асуудал шийдэгдэнэ.

-Тєсєв алдагдалтай гарах нь тодорхой болчихлоо. Ирэх жил цалин, тэтгэвэр, тэтгэмж нэмэгдэх vv?
-Цалинг хуучин шиг Засгийн газраас зарлаж нэг дор нэмэгдvvлэхийг зогсооно. Зєвхєн тєсвийн ерєнхийлєн захирагч нарт буюу салбар салбараараа орон нутгийнхаа онцлогийг харгалзан инфляциийн зорилтот тєвшинд хvрсэн тохиолдолд тодорхой хэмжээгээр нэмэх эрхийг нь олгохоор тєлєвлєсєн. Тэтгэврийн хувьд инфляци буурсан тохиолдолд нэмэх талаар эргэн харгалзах болно.

-Ирэх оны тєсєв алдагдалтай гарах учраас хvvхдийн мєнгє олгохоо болино гэсэн яриа байна. Vнэн vv?
-Зэсийн vнийн хэлбэлзлээс хамаарахгvйгээр хvvхдийн мєнгийг олгоно гэдэг vvднээс Монгол Улсыг хєгжлvvлэх сангаас гаргадаг байсан хэсгийг шууд улсын тєсєв рvv шилжvvлэх зохицуулалт хийж байгаа.

Read more »

МЭДЭЭ

Засгын газрын ээлжит хуралдаанаар Монгол Улсын 2009 оны төсвийн тухай хуулийн төсөл, Нийгмийн даатгалын сангийн 2009 оны төсвийн тухай хуулийн болон Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангийн 2009 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн талаар хэлэлцэв. Мөн “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрхийн тухай конвенц”, “Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүсийн эрхийн тухай конвенцийн нэмэлт протокол”-ыг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэж УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр тогтов. . "Ерөнхий сайдын ажлын алба

Read more »

Эрэгтэйчүүд яагаад эмэгтэйчүүдээс богино насалдаг вэ?

Хүн төрөлхтөний бүхий л түүхийг эргэн харвал эрчүүд эмэгтэйчүүдээс богино насалдаг байна. Яагаад? Энгийн үгээр зэрлэг үеийг жишээ татвал тэд ан хийдэг эсвэл эхнэр хүүхдээ ангийн олз болгохгүйн төлөө араатны өмнөөс чулууны хэлтэрхий барин очоод өөрөө бариулдаг эсвэл хаа тааралдсан газраа юу ч хамаагүй "иддэг" нэг бол хэн нь ч хэзээ ч хэн нэгний өмнө бөхөлзөх дургүй. Гэтэл орчин үеийн гайхамшигт хүн судлаачид дараахь хэдэн учир шалтгааны улмаас эрчүүдийн нас богино байдаг хэмээн нотлох гэж оролддог болж. Та бүхэн санал сэтгэгдлээ надтай хуваалцана уу хэмээн тэдгээр учрыг нь дор нийтлэв.
1. Эрчүүд амархан нулимс унагадаггүй. бодсон санаснаа илэрхийлж гаргадаггүй, дотроо хадгалдаг. Уйлж байгаа эр хүн доожоогүй гэж боддог учир шүд зуун бүх л ачааг л үүрдэг. тийм ч учир булчин тархи илүү их ажиллаж ажилласан булчин нь амархан агшдаг гэнэ.
2. Эрчүүд эмчид хандах нь бага. Тэд хүнд өвдөөгүй л бол эмчид очихгүй. Очсон ч эмчид 100 хувь итгэхгүй. Эрчүүд хүүхнүүдээс 40 хувь бага эмнэлэгт ханддаг байна. /дэлхийн хаана ч/
3. Зарим эрчүүд нууц амрагийн асуудлаас болж өөрийгөө байнга стресст байлгадаг. Уг нь өөрөө өөрийгөө амьдралаас таашаал авах ёстой гэж өмөөрдөг ч тэр таашаал нь өөрт нь нас хорогдох гол том шалтгаан зовлонгийн үндэс болдогыг ухаардаггүй.
4. Гэтэл зарим нь мөнгө бага олдог болон албан тушаал доогуур байгаадаа өдөр болгон шаналж зовж явдаг. Уг нь ямар ч дарга ямар ч саятан мянга наслахгүй гэдгийг ойлгочих юм л бол энэ бодлоо дор нь хаячих л юм даа.
5. За тэгээд архи тамхи дараачийнх нь шалтгаан. Би олон юм тайлбарлах гээд яах вэ.
6. Эхнэрүүд нь нөхөртөө хоолныхоо дээжийг өргөн барьж байна гээд хамгийн их өөх тос давстай хэсгийг өгч "хор" уулгаж байгаагаа өөрсдөө ч мэддэггүй байх. Эзэгтэй нар уучлаарай. Уг нь тэр өөх тосыг сайхан халбагаар шүүгээд "бурхан тэнгэр"-тээ өргөдөг болчихвол олон олон эр хүний дотор эрхтэн эрүүл байхсан.
Энэхүү ёс бус тайлбарыг бичсэн Авга Хэрэйд Ален Арман.

Read more »

Та газраа өмчилж авсан уу? Үгүй бол үүнийг заавал уншаарай!

1. Газартай холбоотой хууль тогтоомжоос:

- Монгол Улсын иргэн бүр газрыг нэг удаа үнэ төлбөргүй өмчилж авах эрхтэй.
- 2008 оны 5-р сарын 1-ний өдрөөс өмнө өмчлүүлсэн газрыг гэр бүлийн аль нэг гишүүнд өмчлүүлж, бусад гишүүдэд хуулиар зөвшөөрөгдсөн байршилд газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлнэ.
- Хэрэв та шилжин ирсэн бол холбогдох журам дүрмийн дагуу оршин суугаа засаг захиргааныхаа нэгжид бүртгүүлснээр нэг удаа үнэ төлбөргүй газар өмчлөн авах эрхээ эдэлнэ.

2. Нэг удаа үнэ төлбөргүй өмчлүүлэх газрын байршил:

- Нийслэлд бүртгэлтэй иргэн нийслэл юм уу аль хот, аймаг, сумын нутагт
- Дархан, Эрдэнэтэд бүртгэлтэй иргэн тухайн хотдоо буюу нийслэлээс бусад аль ч аймаг сумын нутагт

- Бусад аймгийн иргэд нийслэл, Дархан, Эрдэнэт хотуудаас бусад аль ч аймаг сумын нутагт газар өмчлөн авах эрхтэй.

3. Нэг удаа үнэ төлбөргүй өмчлүүлэх газрын хэмжээ:

Нийслэлд – 0,07 га

Аймгийн төвд - 0,35 га

Сумын төвд – 0,5 га

Нийслэл аймгийн төвтэй холбосон улсын чанартай авто замын дагууд – 0,07 га

4. Та өмчлөх газраа сонгохдоо дараахь зүйлийг анхаарах хэрэгтэй.

- Таны эзэмшсэн газар тань газар зохион байгуулалтын ерөнхий болон тухайн жилийн төлөвлөгөөнд тусгагдсан иргэдэд өмчлүүлэх газарт хамаарч байх

- Бусдын эзэмшиж ашиглаж байгаа газартай ямар нэг хэмжээгээр давхцаагүй байх

- Орон нутгийн чанартай замаас 60 м зайтай байх

- Улсын чанартай замаас 100 м зайтай байх

- Өндөр хүчдэлийн шугамнаас 500м зайтай байх

- үүрэн телефоны болон бусад суурин холбооны станцаас 300-500 м зайтай байх

- Үер усны зам далангаас хол зайтай байх ёстой юм байна.

5. Хэрэв та өмчлөх газраа сонгосон бол дараахь шат дамжлагаар өмчлөх асуудлаа шийдвэрлүүлэх ёстой.

А. Кадастрын зураг хийлгэх

- Сонгосон газраа харъяа сум, дүүргийн газрын албаны ажилтанд хуваарьт өдөр үзүүлж зөвшөөрөл авна.

- Газрын албаны ажилтны зөвшөөрсөний дагуу хашаагаа барьж, харъяа хорооноос оршин суугаа хаягийн зөвшөөрөл авна.

Б. Аймаг, сум, дүүргийн газрын албанд өмчлөх тухай хүсэлтээ гаргаж, өргөдлийн маягт бөглөнө.

Өргөдөлд дараахь зүйлийг тусгана.

- Иргэний овог нэр, эцэг эхийн нэр, өөрийн нэр

- Иргэний үнэмлэхний болон регистрийн дугаар

- Оршин суугаа газрын хаяг, утасны дугаар

- Өмчилж авах газрын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгжийн харъяалал

- Өмчилж авах газрын хэмжээ, зориулалт

- Иргэд хамтран өмчлөх эсэх тухай хүсэлт

- Өргөдөл гаргасан он, сар, өдөр

Өргөдөлд дараахь материалыг хавсаргана.

- Гэр бүлийн 16 хүртэлх насны хүүхдийн төрсний гэрчилгээний нотариатаар батлуулсан хуулбар

- Оршин суугаа хорооны засаг даргын тодорхойлолт

- Газрын хэмжээ, байршлын тойм зураг

6. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн засаг дарга иргэний гаргасан өргөдлийг хүлээн аваад, МУ-ын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуульд заасан газар өмчилж авах эрх бүхий этгээд мөн бишийг нотолсны дараа газар өмчлүүлэх захирамж гаргана.

Засаг даргын захирамжийг үндэслэн сум, дүүргийн газрын алба газар өмчлөх эрхийн гэрчилгээ олгох бөгөөд иргэн улсын бүртгэлд бүртгүүлнэ.

7. Үл хөдлөх эрхийн улсын бүртгэлд бүртгүүлэхэд бүрдүүлэх материал:

- Өмчлөгч болон хамтран өмчлөгчийн иргэний үнэмлэх, 16 нас хүрээгүй хүүхдийн төрсний гэрчилгээний нотариатаар батлуулсан хуулбар

- Газар өмчлөлийн шийдвэрийн эх хувь

- Газар өмчлөх тухай захирамжийн хуулбар

- Газрын кадастрийн зураг эх хувиар

- Газрын хянан баталгааны хуудасны нотариатаар гэрчлүүлсэн хуулбар

- Бүртгүүлэхийг хүссэн өргөдөл. Үүнд: Хэдэн хүний өмч болох, талбайн хэмжээ, газрын үнийн талаар тодорхой тусгасан байх бөгөөд мөн нотариатаар гэрчлүүлсэн байх

- Батлуулахад /энгийн 2500 төг/ /яаралтай 5000 төг/

- Хувийн хэргийн үнэ 2500 төг

- Гэрчилгээний үнэ 5000 төг

- Мэдүүлэг 100 төг

Төгсгөлд нь: Та өөрийн гэсэн газраа өмчилж авсанаар тухайн газраа худалдах, арилжих, бэлэглэх, барьцаалж болох бөгөөд Монгол Улсын нийт газар нутгийн ашигтай талбайн 60 шахам хувь лиценз нэрээр гадаад дотоодын бүлэглэлүүдийн гарт орчихоод байгаа тул одоо хурдхан шиг өмчилж авах газраа хөөцөлдөөрэй. Үгүй бол та болон таны хүүхэд тэдний ухаад, онгичоод, шүүгээд хаясан ямар ч үржил шим, ургамал ногоогүй хэсэгхэн шороог л өмчилж авах болно. За амжилт хүсье.

Read more »